Δρ. Βίκυ Σίμου
“Πες μου κάτι, θα το ξεχάσω”
Δείξε μου κάτι, μπορεί να μην το θυμηθώ
Βάλε με να κάνω κάτι, θα το καταλάβω
Ρητό, ιθαγενών της Αμερικής
Η αυτοεκτίμηση ορίζεται ως εξής:
“H εκτίμηση της αξίας και της σημαντικότητάς μου και το να έχω την ικανότητα να είμαι υπεύθυνος για τον εαυτό μου και προς τους άλλους”.
Μετά από πολλές μαρτυρίες και πολύμηνες μελέτες το “Task Force” υιοθέτησε αυτό τον ορισμό για την αυτοεκτίμηση διότι συσχετίζει την προσωπική με την κοινωνική ευθύνη.
Η προσπάθεια να δοθεί ένας ορισμός για την αυτοεκτίμηση είναι χρήσιμη τόσο για να είναι ξεκάθαρο στη σκέψη μας, όσο και για να υπάρχει κατανόηση στην επικοινωνία.
Ο καθένας από εμάς έχει ένα δικό του εσωτερικό ορισμό για την αυτοεκτί¬μηση, αλλά όποιος επανεξετάσει την πληθώρα των ορισμών που έχουν χρησιμο¬ποιηθεί από τους ειδικούς του χώρου θα μείνει έκθαμβος.
Ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη θα υπάρξει για όσους ψάχνουν να βρουν την καλύτερη φράση που να περιγράφει την αυτοεκτίμηση.
Για ορισμένους η σοβαρότητα για τα διάφορα θέματα της αυτοεκτίμησης ποικίλει. Οι απόψεις μας επηρεάζονται από τις εμπειρίες μας.
Για ορισμένους, αυτοεκτίμηση είναι η συνειδητή αποδοχή της αξίας και της σημαντικότητας, ο σεβασμός προς τον εαυτό μας. Για άλλους, η αναγκαιότητα του να είμαστε υπεύθυνοι για τον εαυτό μας και να συμπεριφερόμαστε υπεύθυνα στους άλλους είναι σημαντικό.
To "California Task Force" για την προώθηση της αυτοεκτίμησης και της προσωπικής και κοινωνικής υπευθυνότητας αφιέρωσε πολύ χρόνο ψάχνοντας αυτές τις έννοιες. Ανακάλυψε ότι ορισμένοι ερευνητές συμπεριλαμβάνουν στον ορισμό τους αυτό που εμείς θεωρούμε ακριβώς αντίθετο, δηλαδή τη λανθασμένη, ματαιόδοξη, και ναρκισσιστική ενασχόληση με τον εαυτό κάτι, που εμποδίζει την ύπαρξη της υγιούς αυτοεκτίμησης.
Αυτά τα σχόλια έχουν γραφτεί για να ενωθούν βοηθητικά με τον ορισμό μας και να διαχωρίσουμε μεταξύ της υγιούς αυτοεκτίμησης και της αυτογελοιοποίησης.
“Εκτιμώντας την προσωπική μου αξία και σοβαρότητα...”
Αυτό σημαίνει να γνωρίζω και να αναγνωρίζω την σπουδαιότητα της έμφυτης αξίας μου, της αξιολόγησης του εαυτού μου και τον άλλων, της θέσης μου μέσα στον κόσμο.
Το να είσαι ανθρώπινο ov έχει μια αυτόνομη σημασία, τη σημασία στην οποία αναφέρονται οι συγγραφείς του Συντάγματος όταν δήλωναν ότι όλοι οι άνθρωποι "είναι προικισμένοι από τον δημιουργό τους με κάποια αναφαίρετα δικαιώματα." Η πεποίθηση που αφορά την αξιοπρέπεια κάθε ανθρωπινής προσω¬πικότητας, για πολλά χρόνια είναι κομμάτι της εθνικής, ηθικής, και θρησκευτικής μας κληρονομιάς. Κάθε άτομο έχει μια μοναδική σπουδαιότητα, απλούστατα διότι του έχει δοθεί αυτό το μυστηριώδες και πολύτιμο δώρο της ζωής σαν ανθρώπινη ύπαρξη.
Αυτή είναι μία κληρονομική αξία που κανένας εχθρός ή καμία αντιξοότητα δεν μπορεί να αφαιρέσει. Αυτή η έμφυτη αξία ενισχύεται, όταν οι μοναδικές ικανότητες του ατόμου αναγνωρίζονται, εξελίσσονται, και χρησιμοποιούνται προς όφελος της κοινωνίας μας. Όσο περισσότερο αναγνωρίζουμε, εξερευνούμε, και εξελίσσουμε αυτές τις ικανότητες τόσο περισσότερο εκτιμούμε την αξία μας και την σπουδαιότητά μας.
Εκπληρώνοντας όλο και περισσότερο της δυνατότητες μας και αναγνωρί¬ζοντας τα επιτεύγματά μας ανεβάζουμε την αυτοεκτίμησή μας. Η εμπειρία που αποκτάται καθώς εξελίσσονται οι ικανότητές μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε τη ζωή όπως μας παρουσιάζεται, επιβεβαιώνοντας την αξία μας μέσα από οποιεσδήποτε εμπειρίες μας παρουσιάζονται.
Το να εκτιμώ την αξία και την σπουδαιότητά μου δεν σημαίνει ότι θα συγκρίνω την ποιότητα και ποσότητα των ικανοτήτων μου με αυτές κάποιου άλλου. Οι ικανότητες του καθενός είναι πολύτιμες και απαραίτητες. Ο καθένας μας συνεισφέρει με τον τρόπο του στην κοινωνία μας. Όσο περισσότερο εξελίσ¬σονται οι ικανότητάς μας προς όφελος δικό μας και των άλλων τόσο πιο πλήρεις είναι οι ζωές μας και πλουσιότερος ο κόσμος.
Η εκτίμηση είναι κάτι περισσότερο από την απλή αναγνώριση. Εκτίμηση σημαίνει να αγαπάω, να σέβομαι να απολαμβάνω την έμφυτη και επίκτητη αξία μου. Αυτή η θετική προσωπική στάση προς τη ζωή και τα άτομα τριγύρω εμβαθύνει συνεχώς το θεσμό της αυτοεκτίμησης.
Αυτό είναι το είδος της υπερηφάνειας που πηγάζει από την υγιή προφύλαξη του εαυτού μας, βασισμένη σε πραγματική γνώση των δυνατοτήτων και αδυνα¬μιών του ατόμου. Δεν είναι το ίδιο με την ψευτο-υπερηφάνεια ή την ψευτο-αυτοεκτίμηση, σε ένα περιβάλλον όπου η ματαιότητα και η αλαζονεία σκιάζει την πραγματική ταυτότητα του ατόμου και κρύβει ντροπή για τον εαυτό.
Φτάνοντας στο σημείο να εκτιμώ περισσότερο την αξία μου, η εμπιστοσύνη μου αυξάνεται όπως επίσης και η αίσθηση ότι είμαι ικανός να ζω υπεύθυνα και αποδοτικά. Αυτή η ανάπτυξη του ατόμου συνεισφέρει στη συναισθηματική και πνευματική ωρίμανση, κάτι που ενσωματώνεται στο πώς αισθάνομαι για τον εαυτό μου και πώς αντιλαμβάνομαι τις σχέσεις μου με τους άλλους.
“Σήμερα η υπευθυνότητα σημαίνει καθήκον, κάτι που επιβάλλεται σε κάποιον από εξωτερικούς παράγοντες. Αλλά η υπευθυνότητα με την πραγματική της έννοια είναι μια πράξη τελείως εθελοντική, είναι η ανταπόκρισή μου σε ανάγκες, είτε εκφράζονται
είτε δεν εκφράζονται, ενός άλλου ανθρωπίνου όντος.”
Erich Fromm, Ψυχοθεραπευτής
“...και να έχεις τη δύναμη να είσαι υπεύθυνος για τον εαυτό σου”.
Το να εκτιμάω την αξία μου και τη σοβαρότητά μου είναι μάταιο εάν αποτύχω στο να είμαι υπεύθυνος για τον εαυτό μου και τις πράξεις μου. Ο θετικός χαρακτήρας δημιουργείται. Προέρχεται από την υγιή αίσθηση του εαυτού, και όπως συμβαίνει σε όλα τα όντα πρέπει να καλλιεργηθεί.
Για τους ανθρώπους η ανάπτυξη είναι πάντα εφικτή. Όσο είμαστε ζωντανοί βελτιωνόμαστε, βαδίζουμε προς την πληρότητα χαρακτήρα και περισσότερη εντιμό¬τητα στη συμπεριφορά.
Η προσωπικότητα φαίνεται στις πράξεις, στις αξίες με τις οποίες συναλλασ¬σόμαστε τόσο με τον εαυτό μας όσο και με τους άλλους, με ένα τρόπο συνεχούς σεβασμού. Οι πράξεις μας μαρτυρούν τι είναι σημαντικό για μας. Τιμιότητα, κατανόηση, πειθαρχεία, εργατικότητα, σεβασμός, αφοσίωση, καλοσύνη, δύναμη, επιμονή, ευγνωμοσύνη, ευσπλαχνία και επιείκεια συμπεριλαμβάνεται στα χαρα¬κτηριστικά που δημιουργεί η ακεραιότητα του χαρακτήρα.
Ο χαρακτήρας διαμορφώνεται μέσα στην οικογένεια που αγαπά και αποδέχεται το παιδί και επιβεβαιώνει την αξία και σοβαρότητά του. Άτομα που έχουν ζήσει σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι απελευθερωμένοι από το αφόρητο βάρος, να προσπαθούν να αποδείξουν την αξία τους. Αισθάνονται άνετα να παρουσιάζουν την πραγματική τους εικόνα: άτομα που αγαπούν και αγαπιούνται.
Κάθε παιδί έχει την ανάγκη να του συμπεριφέρονται με σεβασμό, συνεχώς και από τις πρώτες στιγμές της ζωής του. Οι άνθρωποι μαθαίνουν να εκτιμούν την αξία τους μέσα στην ατμόσφαιρα της οικογένειας που αγαπάει και αποδέχεται. Παρόλα αυτά όμως υπάρχουν κι άλλοι χώροι που μπορούν να καλλιεργήσουν αυτά τα χαρακτηριστικά (όπως το σχολείο, η εκκλησία, ο εργασιακός χώρος). Αυτοί οι χώροι μπορούν να προσφέρουν την αναγκαία υποστήριξη για να δημιουργηθεί η ακεραιότητα του χαρακτήρα και η αυτοεκτίμησή μας.
Η ακεραιότητα του χαρακτήρα πρέπει να καλλιεργείται επίσης μέσα μας. Πρέπει να μάθουμε να επιβραβεύουμε την μοναδικότητά μας να επιβεβαιώνουμε την αξία μας, να εκτιμούμε την σοβαρότητά μας να υποστηρίζουμε τον εαυτό μας και να του υπενθυμίζουμε την αξία μας μέσα στις κοινότητες που ζούμε. Ένας χαρακτήρας που έχει μεγαλώσει σωστά, συνδυάζει την εκτίμηση προς την αξία του και τη σημασία του να δημιουργήσει έναν υγιή, αποδοτικό πολίτη.
“Η ακεραιότητα χωρίς γνώση είναι αδύναμη και άχρηστη, και η γνώση χωρίς ακεραιότητα είναι επικίνδυνη και φρικτή.”
S.Johnson, Άγγλος συγγραφέας
“...Να είμαι υπόλογος για τον εαυτό μου.”
Το να είμαι υπόλογος σημαίνει να δέχομαι την ευθύνη των πράξεών μου, τις συνέπειες της συμπεριφοράς μου. Η ευαισθησία που δημιουργούμε στην υγεία μας μέσω της δίαιτας και της άσκησης είναι ένα δείγμα του να είναι κανείς υπόλογος.
Όταν η υπευθυνότητα επιβάλλεται από εξωτερικούς παράγοντες είναι ενοχλητική, αλλά όταν η προσωπική ευθύνη πηγάζει από τις προσωπικές, εσωτε¬ρικές επιλογές τότε το άτομο απελευθερώνεται από τις οποιεσδήποτε παρανοήσεις.
Όταν τα άτομα είναι υπεύθυνα για τον εαυτό τους εκτιμούν την αξία τους πιστεύοντας ότι είναι ικανοί και ότι μπορούν να κάνουν δικές τους επιλογές. Δεν ζητούν από τους άλλους να φτιάξουν την ευτυχία τους και δεν επιρρίπτουν ευθύνες στους άλλους για τα προβλήματά τους. Αποδέχονται την ευθύνη της ζωής τους χωρίς να κατηγορούν τους άλλους ότι εμποδίζουν την εκπλήρωση των στόχων τους, και φροντίζουν για τον εαυτό τους.
Τα άτομα που είναι υπόλογα για τον εαυτό τους δεν ζουν απερίσκεπτα και επικίνδυνα. Διαλέγουν με σύνεση τις αξίες με τις οποίες θέλουν να ζήσουν. Μαθαίνουν από τα λάθη τους εκλαμβάνοντας τα ως ευκαιρίες μάθησης και βελτίωσης.
“...και να φέρεσαι υπεύθυνα προς τους άλλους.”
Όσο περισσότερο εκτιμούμε την αξία και τη σοβαρότητά μας τόσο περισ¬σότερο θα αναγνωρίζουμε και θα εκτιμούμε την αξία και τη σοβαρότητα των άλλων. Καθώς εξελισσόμαστε σε μοναδικά άτομα μαθαίνουμε να σεβόμαστε τη μοναδι¬κότητα των άλλων και να εκτιμάμε την αξία των διαφορών που υπάρχουν μεταξύ μας.
Όλοι είμαστε ανθρώπινα όντα και παρά ταύτα εκφραζόμαστε διαφορετικά λόγω των προσωπικών και πολιτισμικών διαφορών μας. Το να φερόμαστε υπεύθυνα προς τους άλλους μας οδηγεί στο να δεχτούμε αυτές τις διαφορές, να αναγνωρίσουμε το δικαίωμα των άλλων να κάνουν τις δικές τους επιλογές και να είναι υπόλογοι για τη δική τους συμπεριφορά.
Η απλή γνώση δεν είναι αρκετή. Η πραγματική εκτίμηση της αξίας των άλλων θα οδηγήσει τις πράξεις μας. Πράξεις μέσω των οποίων συμπεριφερόμαστε στους άλλους με σεβασμό και αξιοπρέπεια.
Ο κύριος τρόπος με τον οποίο δείχνουμε σεβασμό στους άλλους είναι να βγούμε από την αγχώδη κατάσταση του αυτο-ενδιαφέροντος έτσι ώστε να μπορέ¬σουμε να αφιερώσουμε αυτό το ενδιαφέρον στους άλλους και να τους ακούσουμε, να τους καταλάβουμε, να ενδιαφερθούμε.
Το να εκτιμάμε την αξία της ανθρώπινης ύπαρξης μας παρακινεί να πλησιά¬σουμε άλλους ανθρώπους που έχουν ανάγκη, να εκτιμήσουμε και να υποστηρί¬ξουμε τους θεσμούς και τα δικαιώματα από τα οποία εξαρτάται η δυνατότητα να είναι κανείς ένα αυθεντικό άτομο π.χ. η οικογένεια, η προσωπική και πολιτιστική κληρονομιά, το δημοκρατικό πολίτευμα, και ένα υγείες περιβάλλον για να μεγα¬λώσει κανείς.
Η υπευθυνότητα έχει μια προσωπική διάσταση, το να βρίσκει κανείς τρόπους να συναναστρέφεται με σεβασμό με τα άλλα μέλη της οικογένειας, τους φίλους τους, συναδέλφους, και τους πελάτες, τους αγνώστους που συναντάμε στο δρόμο και τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Υπευθυνότητα σημαίνει επίσης και συνεργασία.
Όλοι ανήκουμε σε ομάδες και θεσμούς μέσα από τους οποίους συναναστρε¬φόμαστε με άλλες ομάδες. Ως μέλη οικογενειών, σχολείων, επιχειρήσεων, κοινω¬νικών ομάδων, της πολιτείας και του κράτους πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και αφοσιω¬μένοι και να επιμένουμε όλες αυτές οι ομάδες να λειτουργούν με τους ίδιους υπεύ¬θυνους τρόπους.
Η κοινωνία μας συνεχώς τροποποιείται και απαρτίζεται από πολλές εθνικό¬τητες. Μία διάσταση αυτής της υπευθυνότητάς μας είναι να μάθουμε να εκτιμάμε αυτή την ποικιλία. Να δουλεύουμε για μια ειρηνική και παραγωγική μονάδα μέσα από εθνικές, πολιτισμικές και θρησκευτικές διαφορές.
Το να συμπεριφέρεσαι υπεύθυνα προς τους άλλους απαιτεί να έχεις την ικανότητα να εκτιμάς την αξία και τη σοβαρότητά σου. Η εκτίμηση της προσω¬πικής μας αξίας είναι το θεμέλιο και μετά μπορούμε να αναγνωρίσουμε και να εκτιμήσουμε την αξία των άλλων. Το να ενδιαφέρεσαι για τους άλλους υπεύθυνα σημαίνει το να γνωρίζεις πότε να αρνηθείς και πότε να δεχθείς. Το να πράττεις υπεύθυνα σημαίνει να σέβεσαι τους άλλους όπως σέβεσαι τον εαυτό σου.
Μαθαίνοντας να εκτιμάμε τα χαρίσματά μας μαθαίνουμε να εκτιμάμε και να ενθαρρύνουμε την ατομικότητα του ανθρώπου και τα χαρίσματα των άλλων.
Και γινόμαστε δημιουργικά μέλη ενός πλουσιότερου και υγιέστερου κόσμου.
“Κανείς δεν μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε
κατώτεροι χωρίς την άδεια μας”
Eleanor Roosevelt
Οι Βασικές Αρχές της Δημιουργίας της Αυτοεκτίμησης και
της Προσωπικής και Κοινωνικής Ευθύνης
Αυτό το κομμάτι μας δίνει πληροφορίες για το πώς μπορούμε να δη¬μιουργήσουμε την υγιή αυτοεκτίμηση, την προσωπική και κοινωνική υπευθυνό¬τητα. Το να λειτουργούμε ενάντια σ' αυτές τις αρχές, είναι καταστρεπτικό για την αυτοεκτί¬μηση και δεν ενθαρρύνει τους ανθρώπους ν’ αναλάβουν ευθύνες.
Σύμφωνα με τον ορισμό, η αυτοεκτίμηση είναι το:
“Να εκτιμάω την αξία μου και την σημαντικότητά μου και να έχω την ικανότητα να είμαι υπεύθυνος για τον εαυτό μου και ως προς τους άλλους.”
Ο ορισμός και οι αρχές, που περιγράφονται παρακάτω, βασίζονται σ’ ορισμένες υποθέσεις.
1. Η αυτοεκτίμηση δημιουργείται πάντα στα πλαίσια κοινωνικών σχέσεων. Αυτές οι σχέσεις είναι εσωτερικές (με τον εαυτό μας), εξωτερικές (ο εαυτός μας σε σχέση με τους άλλους και τον φυσικό κόσμο) και πέραν των ανθρώπων (ο εαυτός με το θεό/τον κόσμο/το σύμπαν).
2. Κάθε μία από αυτές τις αρχές εφαρμόζεται σ’ οποιαδήποτε ανθρώπινη σχέση: γονείς-παιδιά, εαυτός-σημαντικοί άλλοι, μεταξύ φίλων, καθηγητού-μαθητού, εργοδότη-εργαζομένου, φύλακα-κρατουμένου, ψυχοθεραπευτή-πελάτη, καταναλωτή-πωλητή, κ.λπ.
3. Η δημιουργία υγιούς αυτοεκτίμησης σχετίζεται άμεσα με, και προσφέρει ένα γερό υπόβαθρο για τη δημιουργία προσωπικής και κοινωνικής υπευθυνότητας.
4. Το να είναι κανείς υπεύθυνος πολίτης εξαρτάται από τη δημιουργία της προσωπικής και κοινωνικής υπευθυνότητας.
5. Η ικανότητα να μπορείς να συνεισφέρεις στη δημιουργία της αυτοεκτίμησης των άλλων ανθρώπων και στην προσωπική και κοινωνική τους υπευθυνότητα εξαρτάται από το επίπεδο της δικής σου εξέλιξης σ’ αυτούς τους τομείς.
Η δημιουργία υγιούς αυτοεκτίμησης είναι πάντοτε εφικτή. Όλοι μας μπο¬ρούμε ν' αλλάξουμε. Ο αυτοσεβασμός κάθε ατόμου μπορεί να επανέλθει. Σ’ αυτό το έντυπο προσφέρονται προτάσεις για μεμονωμένα άτομα, οικογένειες, κοινω¬νικές ή εκπαιδευτικές ομάδες που θα ήθελαν να βρουν τρόπους να εμφυσήσουν την φροντίδα του εαυτού στους ίδιους και στους άλλους.
Αυτό το υλικό παρουσιάζεται κατά τέτοιον τρόπο ώστε να κινητοποιήσει ζωτικά θέματα και να δώσει ερεθίσματα για περαιτέρω σκέψη, συζήτηση και μελέτη. Γι’ αυτό το λόγο στο τέλος του θέματος ακολουθεί λίστα αγγλόφωνων βιβλίων για παραπάνω ενημέρωση.
Ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους ν’ αναζητούν πρόσθετες πηγές γνώσεων δουλεύοντας την αυτοεκτίμησή τους. Το να αναγνωρίσει κανείς την ανάγκη για περισσότερες πηγές ή συμβούλους και μετά να προχωρήσει στην ανεύρεση αυτών είναι δείγμα υγιούς αυτοεκτίμησης και προσωπικής υπευθυνότητας.
“Πράξη” είναι μια σημαντική λέξη. Το ν’ αυξήσουμε την αυτοεκτίμησή μας και να δεχθούμε τις ευθύνες μας περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από το να διαβάζουμε ωραίες λέξεις. Πρέπει να μεταφέρουμε τις αρχές αυτού του άρθρου στην καθημερινή μας ζωή. Κάποιες φορές είναι εύκολο, άλλες όχι. Θα αισθανθού¬με ωραία όταν αποφασίσουμε να κάνουμε επίμονες και υπεύθυνες προσπάθειες και όταν αφιερώ¬σουμε ένα μέρος της ενεργητικότητάς μας στη συστηματική μελέτη, σκέψη και πράξη.
J Εκτιμώντας την αξία και τη σοβαρότητά μας
Η πρώτη κατηγορία βασικών αρχών αφορά την αναγνώριση και την εκτί¬μηση της προσωπικής μας αξίας και σοβαρότητας. Θέματα αυτής της αρχής θα συζητή¬σουμε παρακάτω.
F Αποδεχόμενοι τους εαυτούς μας
Ο καθένας από εμάς έχει μία επιθυμία: “θέλω να μ’ αγαπούν και να με απο¬δέχονται όπως ακριβώς είμαι.” Κάποιες φορές συναντάμε ανθρώπους που ανταπο¬κρίνονται σ’ αυτήν την επιθυμία μας. Σε τελευταία ανάλυση χρειάζεται να μάθου¬με να εκτιμάμε τον εαυτό μας.
Η αποδοχή του εαυτού μας ξεκινά με μία ειλικρινή ματιά στο ποιος είμαστε. Δεν είναι αναγκαίο να μας αρέσει οτιδήποτε ανακαλύψουμε. Για παράδειγμα, μπορεί να πούμε: “Ναι αναγνωρίζω ότι κάποιες φορές είμαι ανυπόμονος. Αυτό είναι ένα ανθρώπινο συναίσθημα και δεν χρειάζεται να το αρνούμαι ή να απεχθά¬νομαι τον εαυτό μου γιατί το αισθάνομαι.”
“Μου ανήκει οτιδήποτε με αφορά, το σώμα μου...τα συναισθήματά μου...οι πράξεις μου... Μου ανήκουν όλοι οι θρίαμβοι και επιτυχίες μου, όλες οι αποτυχίες και τα λάθη μου...Είμαι εγώ και αισθάνομαι καλά”
Virginia Satir, Οικογενειακή ψυχολόγος
Το θέμα εδώ δεν είναι να γίνετε αποδεκτός ή να αποκτήσετε αξία, αλλά ν’ αποδεχθείτε την αξία που ήδη υπάρχει. Τα συναισθήματά μας είναι μέρος του εαυτού μας και η αποδοχή τους χτίζει την αυτοεκτίμησή μας: “Αποδέχομαι τα συναισθήματά μου και αποδέχομαι τον εαυτό μου.” Εν συνεχεία αυτό μας οδηγεί στο να αποδεχθούμε μεγαλύτερη ευθύνη για τη ζωή μας: “Ξέρω ότι αισθάνομαι κατ' αυτόν τον τρόπο και μπορώ να διαλέξω πώς να συμπεριφερθώ. Δεν χρειάζεται να κατηγορώ κανέναν άλλο.”
Με το χρόνο, όλο και περισσότερο θ’ αποδεχόμαστε, θα εκτιμάμε και θα χαιρόμαστε τους εαυτούς μας όπως ακριβώς είμαστε. Ο καθένας μας είναι μονα¬δικός. Ο καθένας μπορεί να απολαμβάνει την ιδιαίτερη φυλή, εθνικότητα και πολι¬τισμό από το οποίο προέρχεται. Μπορούμε να εκτιμάμε το σώμα, το φύλο και τη σεξουαλικότητά μας. Μπορούμε ν’ αποδεχόμαστε τις ιδέες, τα συναισθήματα και τη δημιουργικότητά μας.
“Το περίεργο, παράδοξο είναι ότι όταν αποδέχομαι τον εαυτό μου
όπως είμαι, τότε μπορώ ν’ αλλάξω”
Carl Rogers, Ψυχολόγος
Η αποδοχή του εαυτού μας δεν μειώνει την ανάγκη γι’ αλλαγή και βελτίω¬ση. Είναι ακριβώς το αντίθετο, αυτό είναι το πρώτο βήμα που κάνουμε όταν θέλουμε ν’ αλλάξουμε. Αποφασίζουμε να κάνουμε κάτι διαφορετικά μόνο αφού αποδεχθούμε ποιοι είμαστε, που βρισκόμαστε και τι έχουμε την ικανότητα ν’ αλλάξουμε. Μπορού¬με να μάθουμε να κολυμπάμε μόνο εάν είμαστε διατεθειμένοι ν’ αναγνωρίσουμε ότι ήδη δεν γνωρίζουμε πώς κολυμπούν, θέλουμε να μάθουμε και έχουμε την ικανότητα της μάθησης.
F Θέτοντας ρεαλιστικές προσδοκίες
“Έχω το όνειρο ότι τα τέσσερα μικρά παιδιά μου, μία μέρα, θα ζουν σε
μία χώρα στην οποία δεν θα κρίνονται από το χρώμα του δέρματός τους,
αλλά από το περιεχόμενο του χαρακτήρα τους.”
Martin Luther King Jr.
Όταν αποφασίσουμε ν’ αλλάξουμε, βοηθά το να θέσουμε προσδοκίες στον εαυτό μας.
Τα όνειρα και οι στόχοι μας είναι σαν ένα περιβόλι: όση περισσότερη ενέργεια βάλουμε, τόσο περισσότερους καρπούς θα έχουμε. Χρειάζονται στόχοι οι οποίοι να είναι κατάλληλοι και πραγματοποιήσιμοι, Το να έχουμε χαμηλές απαιτή¬σεις δεν τιμά το ανθρώπινο πνεύμα μας. Από την άλλη πολύ υψηλές απαι¬τήσεις, μη ρεαλιστικές, μας στερούν την ομορφιά και τη χαρά των επιτευγμάτων μας. Το να έχουμε υψηλές απαιτήσεις από τους εαυτούς μας καταστρέφει το ανθρώπινο πνεύμα μας.
Κάποιοι από εμάς, έχουμε ασυνήθιστους στόχους. Αυτό είναι αποδεκτό εφ’ όσον είναι ρεαλιστικοί. Για παράδειγμα: Η Μάρβα Κόλλινς δίδασκε μαθητές του δημοτικού στο Σικάγο ελληνικά και λατινικά, ανώτερα μαθηματικά και να διαβά¬ζουν έργα του Σαίξπηρ. Πέρασε το μήνυμα στους μαθητές της ότι πίστευε ότι θα μπορούσαν να το επιτύχουν. Τους έδωσε πληροφορίες για τη μάθηση οι οποίες τους ενθουσίασαν και τους ενθάρρυνε να πάρουν την ευθύνη για την επιτυχία.
Το να θέτουμε τους δικούς μας στόχους αντικατοπτρίζει την αυτοεκτίμησή μας. “Θέλω να ωριμάσω προς τη δική μου κατεύθυνση και είμαι ικανός να προο¬δεύσω υπεύθυνα όσο μαθαίνω”. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι δεν βρισκό¬μαστε στη ζωή για να ζήσουμε σύμφωνα με τις προσδοκίες κάποιου άλλου. Για να προσφέρουμε κάτι μοναδικό στον κόσμο, χρειάζεται να εκτιμάμε την προσωπική μας αξία και να προσπαθούμε για την πραγματοποίηση των ονείρων μας.
F Συγχωρώντας τους εαυτούς μας και τους άλλους
"Ολόκληρο το εκπαιδευτικό μας σύστημα βασίζεται στις σωστές
απαντήσεις, κάτι που δημιουργεί ένα τεράστιο φόβο για τα λάθη
και καταπνίγει την δημιουργικότητα."
Arthur Combs, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Βόρειου Κολοράντο
Το να συγχωρώ σημαίνει να μην κρατάω πικρία. Όταν αφήνουμε την πικρία, προς τον εαυτό μας και τους άλλους να εξαφανιστεί, τότε μπορούμε να ζήσουμε αποδοτικά το σήμερα. Η συγχώρεσή μας απελευθερώνει από το βάρος της εχθρότητας που καταναλώνει την συνεργασία μας και φθείρει την αυτοεκτί¬μησή μας. Το να αποδεχτούμε την συγνώμη των άλλων, μας απελευθερώνει ώστε να προχωρήσουμε με τη ζωή μας.
Καινούριες και δύσκολες καταστάσεις είναι πιθανόν να γίνουν ευκαιρίες για μάθηση, όταν τις προσεγγίζουμε με κριτική προδιάθεση: “Αυτό το κομμάτι της δου¬λειάς μου με έχει δυσκολέψει στο παρελθόν. Αυτή τη φορά δεν στοχεύω στην τελειό¬τητα. Θα κάνω ότι καλύτερο μπορώ χωρίς να το συγκρίνω με το τέλειο.”
Όταν επιτρέπουμε τα σφάλματα, επιτρέπουμε στους εαυτούς μας και στους άλλους να μάθουν και να βρουν πιο θετικές κατευθύνσεις. Η εξέλιξη είναι εφικτή όταν είμαστε ανοιχτοί σε καινούριες ιδέες και δυνατότητες.
F Ρισκάροντας
"Η ασφάλεια είναι μια πρόληψη. Δεν υπάρχει στη φύση...
Η ζωή είναι μια περιπέτεια που ή τολμάς ή τίποτα."
Έλεν Κέλερ
Το να βρεις τη δύναμη να δοκιμάσεις καινούριες ιδέες, συμπεριφορές και δυνατότητες, να ριψοκινδυνεύεις και να τολμήσεις να “σπάσεις” τα “ασφαλή όρια”, είναι αναγκαία προϋπόθεση για την εξέλιξη και τη γνώση. Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι ο κύριος παράγων πρόβλεψης για την πνευματική υγεία είναι το πόσο διατεθειμένος είναι κανείς να ρισκάρει.
Η αλλαγή φοβίζει ακόμα και όταν αλλάζουμε κάτι που θέλουμε. Πολύ συχνά αισθανόμαστε πιο άνετα με ένα γνωστό πρόβλημα παρά όταν κάνουμε κάτι για την επίλυσή του. Γι’ αυτό το λόγο κάποιοι από εμάς δεν ωριμάζουν. Κολλάμε σε κάποιο γνωστό πρόβλημα αντί να ριψοκινδυνέ¬ψουμε τις άγνωστες ευθύνες μιας νέας ζωής. Για παράδειγμα το να ζητάμε προσοχή, χωρίς να ντρεπόμαστε, μπορεί να είναι δύσκολο διότι είναι μια καινούρια συμπεριφορά. Το να ρισκάρουμε και να ζητήσουμε την προσοχή που μας χρειάζεται, είναι ένα σημαντικό μέρος της ωρίμανσής μας. Το να “ακούμε” τις ανάγκες μας ενθαρρύνει τους άλλους να είναι υπεύθυνοι για τις δικές τους ανάγκες Το να φροντίζουμε τον εαυτό μας, μας καθιστά ικανότερους στο να φροντίζουμε τους άλλους και ενθαρρύνει και τους άλλους να κάνουν το ίδιο.
F Εμπιστευόμενοι τους εαυτούς μας και τους άλλους
“Όταν εμπιστεύεσαι πληγώνεσαι, αλλά όταν δεν εμπιστεύεσαι
δεν θα μάθεις ποτέ να αγαπάς.”
Mohandas Gandhi
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της ωριμότητας, αυξάνεται σταδιακά η εμπιστοσύνη μας ως προς την ωριμότητά μας. Ο ψυχολόγος Καρλ Ρότζερς ενθάρ¬ρυνε τους ανθρώπους να εμπιστεύονται τους εαυτούς τους ώστε να “αισθάνονται τα συναισθήματά τους... και να εκφράζονται με το δικό τους μοναδικό τρόπο.”
Το να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας, την κρίση μας, και τις ικανότητές μας, εμπνέει και μαθαίνει τους άλλους να εμπιστεύονται το δικό τους εαυτό. Όταν εμπιστευόμαστε τους άλλους, τους δείχνουμε ότι είναι άξιοι εμπιστοσύνης. Δεν μπο¬ρούμε να πάρουμε την ευθύνη για τις ζωές άλλων ανθρώπων και είναι πολύ σημαντικό να τους δώσουμε κάθε δυνατότητα να αναλάβουν την ευθύνη για την ίδια τους τη ζωή κι έτσι να μάθουν να εμπιστεύονται τον εαυτό τους.
Πριν εμπιστευτούμε κάποιον θα πρέπει να επιλέξουμε προσεκτικά. Δεν είναι “όλα ή τίποτα”, μπορεί να εμπιστευόμαστε κάποιον για κάποια θέματα και όχι κάποιον άλλο, και μπορούμε να χτίσουμε πάνω σε οποιαδήποτε εμπιστοσύνη υπάρχει τώρα. Μπορούμε να μάθουμε να εκτιμούμε το ρίσκο του να επεκτείνουμε λίγο περισσότερο την εμπιστοσύνη μας και όταν έχουμε τις ανάλογες επιβεβαι¬ώσεις να παίρνουμε το ρίσκο. Από την εμπειρία μας μπορεί να ωριμάσουμε με την επιτυχία ή να μάθουμε από την προσπάθεια μας.
“Λίγα πράγματα βοηθούν κάποιον περισσότερο από το να του δοθεί
η ευθύνη και να γνωρίζει ότι τον εμπιστεύονται.”
Booker T Washington
F Εκδηλώνοντας τα συναισθήματα μας
“Όλα τα συναισθήματα είναι αξιόλογα. Το πρόβλημα είναι πως
χρησιμοποιούμε αυτά τα συναισθήματα.”
Virginia Satir, οικογενειακή θεραπεύτρια
Από μόνα τους τα συναισθήματα δεν είναι ούτε καλά ούτε κακά. Είναι σημάδια βαθύτερων και πιο σημαντικών εννοιών, των αναγκών μας και των επιθυμιών μας. Μπορούμε να μάθουμε να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να μην πληγώνουμε τον εαυτό μας και τους άλλους. Εκφράζοντας τα αυθεντικά συναισθήματά μας κερδίζουμε περισσότερη γνώση του βαθύτερου εαυτού μας.
Μια άσκηση που μπορεί να βοηθήσει είναι η παρακάτω.
1. Στρέψτε την προσοχή σας στο πως αισθάνεστε. Πιο μέρος του εαυτού σας αισθάνεται τι;
2. Αναγνωρίστε στον εαυτό σας ότι αισθάνεστε κατ’ αυτόν τον τρόπο και δώστε ένα όνομα σ’ αυτό που αισθάνεστε. Εάν ακούσετε μια εσωτερική κρι¬τική για το ότι αισθάνεστε κατ’ αυτόν τον τρόπο, παραμερίστε την. Οποιοδήποτε συναίσθημα είναι αποδεκτό.
3. Αφήστε τον εαυτό σας να βιώσει τα συναισθήματα που έχετε. Διαχωρίστε τα συναισθήματα αυτά από οτιδήποτε άλλο τα αφορά.
4. Ρωτήστε τον εαυτό σας εάν θέλετε να εκφράσετε τα συναισθήματά σας τώρα ή κάποια άλλη χρονική στιγμή. Θέλετε να κάνετε κάτι τώρα, ή αργότερα; Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι έχετε επιλογές.
Για να ολοκληρωθεί κανείς σαν άτομο πρέπει να ωριμάσει η ικανότητά μας να εκφράζουμε τα πραγματικά μας συναισθήματα αυθεντικά και χωρίς χειρισμούς προς τους άλλους.
Για παράδειγμα, μπορούμε να πούμε, “Όταν σε βλέπω να κλωτσάς το σκυλί, θυμώνω”, αντί “με κάνεις έξαλλο! Εάν είχες καρδιά δεν θα το έκανες αυτό.”
Το να είσαι ανοιχτός να λες την αλήθεια και να είσαι αυθεντικός, εμπλου¬τίζει την ύπαρξή σου στη ζωή. Μπορείς να μοιραστείς τα θετικά συναισθήματα αγάπης ενδιαφέροντος, χαράς ανακούφισης και ενθουσιασμού, όπως επίσης μπορείς να μοιραστείς το θυμό, τη λύπη, τον πόνο, και τον φόβο. Εκτιμώντας τα πραγματικά μας συναισθήματα εναρμονίζουμε το τι εκφράζουμε, τι αισθανόμαστε και τι πράττουμε.
Οι διάφοροι πολιτισμοί διαφέρουν στον τρόπο έκφρασης τον συναισθη¬μάτων και του σεβασμού. Τιμώντας τις διάφορες παραδόσεις, μαθαίνουμε από πρόσφατες έρευνες πόσο σημαντικό είναι να εκφράζουμε στοργή. Ιδιαίτερα με τα παιδιά (καθώς επίσης και στους ενήλικες) έχουν βρεθεί υγιείς τρόποι να ανατρέφουμε, να αγγίζουμε, να αγκαλιάζουμε και να δείχνουμε την αγάπη μας.
F Εκτιμώντας τη δημιουργικότητά μας
“Χωρίς δημιουργικές προσωπικότητες ικανές να σκέπτονται και να κρίνουν ανεξάρτητα, η θετική εξέλιξη της κοινωνίας μας θα ήταν αδιανόητη όπως και η εξέλιξη της προσωπικότητας του ανθρώπου χωρίς την ύπαρξη της κοινότητας”.
Albert Einstein
Ο καθένας από εμάς έχει την δυνατότητα να είναι δημιουργικός και το να εκτιμάμε τη δημιουργικότητά μας είναι σημαντικό για την υγιή αυτοεκτίμηση. Η δημιουργική έκφραση εμφανίζεται σε πολλές μορφές - από την καλλιτεχνική ικανό¬τητα που εμφανίζεται στα μουσεία και στις αίθουσες συναυλιών, μέχρι την καλλιτε¬χνική ικανότητα να μεγαλώνεις παιδιά και να χτίζεις μια επιχείρηση.
Σε οποιαδήποτε μορφή της η δημιουργική έκφραση εξυψώνει τις εμπειρίες μας για ατομικότητα και προσωπική δύναμη.
F Εκτιμώντας την πνευματική μας ύπαρξη
Η πνευματικότητα αναφέρεται στο πως αισθανόμαστε τον εαυτό μας σε σχέση με το σύμπαν. Αναφερόμαστε σε αυτό με πολλούς τρόπους: σε σχέση με το Θεό με το θεϊκό μέσα μας. Το να γνωρίζουμε την πνευματική μας διάσταση μας βοηθά να δούμε τον εαυτό μας σαν άτομο με αξία.
Το να αισθανόμαστε την πνευματική μας πλευρά, είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξής μας. Το να φροντίζουμε το πνεύμα μας είναι απαραίτητο εάν θέλουμε υγιή αυτοεκτίμηση. Ο διαλογισμός, η προσευχή, η βαθιά χαλάρωση ή οι ήσυχες στιγμές μας βοηθούν να έρθουμε σε επαφή με τον εσωτερικό μας κόσμο, και την ιερότητα της ζωής.
F Εκτιμώντας το μυαλό μας
“Οτιδήποτε αγγίζει ο άνθρωπος χρωματίζεται, με σκοπιμότητα...
Ο ανθρώπινος κόσμος είναι ο κόσμος της έννοιας. Ανέχεται την αμφιβολία,
την αντίφαση, την τρέλα ή την σύγχυση αλλά όχι την έλλειψη έννοιας.”
Ottavio Paz, Μεξικανός συγγραφέας
Πολλές φορές ο πόνος και η σύγχυση μας προέρχονται από τρόπους συμπε¬ριφοράς που προέρχονται από συνήθεια. Με την πάροδο του χρόνου, αρνητικές σκέψεις (είμαι πολύ παχύς, δεν είμαι αρκετά καλός γι’ αυτό) μπορεί να κυριεύ¬σουν το πως αισθανόμαστε για τον εαυτό μας. Όσο περισσότερο συμβιώνουμε με αυτές τις σκέψεις, τόσο περισσότερο ριζώνουν στη σκέψη μας, και τόσο περισ¬σότερο μοιάζουν με σωστή περιγραφή του εαυτού μας. Αυτό υπονομεύει την αυτοεκτίμησή μας και αποπροσανατολίζει οδυνηρά την συμπεριφορά μας. Χρειά¬ζεται να μην μείνουμε φυλακισμένοι των καταστροφικών σκέψεών μας. Όταν είμαστε διατεθειμένοι να ψάξουμε τις αρνητικές σκέψεις και εικόνες που έχουμε μέσα μας, απλές ιδέες, όχι απαραιτήτως πραγματικές, τότε μπορούμε ν’ αλλά¬ξουμε τον τρόπο που αισθανόμαστε για τον εαυτό μας.
Όταν αντικαταστήσουμε τις καταστρεπτικές και αβάσιμες σκέψεις με άλλες θετικές, εποικοδομητικές και τίμιες τότε θα είμαστε πιο χαρούμενοι και δημιουργικοί άνθρωποι με υγιέστερη αυτοεκτίμηση.
Ένα μέρος της ωριμότητάς μας είναι να μπορούμε να διαχωρίζουμε τις σκέψεις που χτίζουν την αυτοεκτίμηση από εκείνες που την καταστρέφουν. Το να θελήσουμε να λειτουργήσουμε με πιο υγιείς και υπεύθυνες σκέψεις και εικόνες είναι ένα σημαντικό κομμάτι της τέχνης του να ζεις συνειδητά.
F Εκτιμώντας το σώμα μας
“Πιστεύω στη σάρκα και στις ορέξεις. Η όραση, η ακοή, η αίσθηση είναι θαύματα και το κάθε ένα κομμάτι και άκρο μου είναι ένα θαύμα.”
Walt Whitman
Το σώμα μας, απλά και απαραίτητα, είναι ένα μέρος του ποιοι είμαστε. Το να ντρεπόμαστε για το σώμα μας ή να μην το αποδεχόμαστε αφαιρεί από την ολότητά μας σαν ανθρώπινα όντα το ίδιο με το να ντρεπόμαστε για το πνεύμα και το μυαλό μας. Μπορεί να μάθαμε αυτή την ντροπή, πρέπει όμως να μάθουμε και την αποδοχή.
Ο σεβασμός και η φροντίδα που δίνουμε στο φυσικό μας σώμα αντανακλά το σεβασμό και τη φροντίδα για τη ζωή. Το σώμα στεγάζει πέντε αισθήσεις, από τις οποίες κάθε μία εκπληρεί κάποιο σκοπό.
Παίρνοντας τη συνειδητή απόφαση να κατανοήσουμε, να διατηρήσουμε και να εξελίξουμε τις λειτουργίες του σώματός μας, βοηθάμε στην επιβεβαίωση της εκπλήρωσης και της ικανοποίησής μας.
Όσο περισσότερο απολαμβάνουμε το να χρησιμοποιούμε τις φυσικές μας αισθήσεις, τόσο περισσότερο απολαμβάνουμε το να είμαστε ο εαυτός μας. Έχοντας το προνόμιο να έχουμε ένα σώμα, ο κάθε άνθρωπος είναι ένα σεξουαλικό πλάσμα. Η εκτίμηση και η επιβεβαίωση του σώματος και της σεξουαλικότητάς μας είναι σημαντικά για τη φυσική και πνευματική μας υγεία, την αυτοεκτίμησή μας και την υπεύθυνη συμπεριφορά μας.
Για να κατανοήσουμε το ρόλο του σώματος μας για την ικανοποίησή μας, πρέπει να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας. Η προσοχή στην υγιή εξέλιξη του σώ¬ματός μας ενδυναμώνει την ικανότητά μας ν' αντισταθούμε σε ασθένειες, κατάπτωση και εξαρτήσεις. Η συνειδητή ή ασυνείδητη κακοποίηση των αισθή¬σεών μας μπορεί να καταστρέψει την αυτοεκτίμησή μας καθώς και την προσωπική και κοινωνική μας υπευθυνότητα.
Η πληρέστερη εκτίμηση της μοναδικής φύσης και της λειτουργίας του φυσικού σώματός μας μπορεί να μειώσει τον πόνο και τα προβλήματα της ζωής αντικα¬θιστώντας τα με χαρά και θαυμασμό.
J Εκτιμώντας την αξία και τη σοβαρότητα των άλλων
“Αυτός που μπορεί ν’ αγαπά τον εαυτό του, μπορεί ν’ αγαπά και τους άλλους.
Αυτός που έμαθε ν’ αποφεύγει την περιφρόνηση του εαυτού του,
έμαθε να μην περιφρονεί και τους άλλους.”
Paul Tillich, Θεολόγος και Φιλόσοφος
Η εκτίμηση της αξίας μας είναι παρόμοια σε πολλά σημεία με την εκτίμηση προς τους άλλους, και τα δύο όμως είναι σημαντικά για την αυτοεκτίμηση και την υπευθυνότητα.
F Επιβεβαιώνοντας τη μοναδική αξία κάθε ανθρώπου
“Όποτε χάνεται η γνώση ότι ο κάθε άνθρωπος είναι αντικείμενο ενδιαφέροντος
για μας απλά και μόνο διότι είναι άνθρωπος, ο πολιτισμός και η ηθική χάνονται
και είναι ζήτημα χρόνου η πλήρης δημιουργία της απανθρωπιάς.”
Albert Schweitzer
Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να τον αναγνωρίζουν και να τον εκτιμούν σαν ένα μοναδικό, αξιόλογο άτομο. Για να δούμε και να εκτιμήσουμε τη συμβολή του καθενός μας ως προς τους άλλους και την ανθρωπότητα χρειάζεται ν’ αναγνωρίσουμε τις μοναδικές δυνατότητες, τα θετικά προσόντα και τα χαρακτη¬ριστικά προσωπι¬κότητας. Ο καθένας από εμάς είναι μοναδικά προικισμένος και είναι χρήσιμος στην κοινωνία.
Δεν μπορούμε να βρούμε την πραγματική μας αξία όταν συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους ανθρώπους. Οι άνθρωποι δεν έχουν διαφορετική αξία, όλοι έχουμε την ίδια σαν ανθρώπινα όντα. Μπορούμε να επιβεβαιώνουμε τους πάντες, τις προσπάθειές τους, τους σκοπούς τους, και την αξία τους. Όταν φερό¬μαστε στους ανθρώπους μ’ αυτό το θετικό τρόπο, κι αυτοί θ’ ανυπομονούν να βρεθούν μαζί μας ξανά.
F Προσφέροντας προσωπική προσοχή
“Η κυρίαρχη μορφή της αγάπης μας είναι η προσοχή. Όταν αγαπάμε κάποιον του δίνουμε την προσοχή μας... Ο συχνότερος και πιο σημαντικός τρόπος με τον οποίο μπορούμε να δείξουμε την προσοχή μας είναι να ακούμε προσεκτικά”
Μ. Scott Peck, Ψυχολόγος
Όλοι χρειαζόμαστε προσοχή. Για να την παρέχουμε στους άλλους, χρειά¬ζεται να μάθουμε ν' ακούμε με απερίσπαστη συγκέντρωση και χωρίς διακοπές. Χρειάζεται επίσης, οι άλλοι να αισθάνονται αρκετά άνετα ώστε να ζητήσουν την προσοχή μας.
Αυτό μπορούμε να το επιτύχουμε ανταποκρινόμενοι με τέτοιο τρόπο ώστε να σεβόμαστε την ακεραιότητά τους και τη δική μας. Δεν είναι αρκετό να το αναγνω¬ρίζουμε αυτό. Πρέπει με κάποιον τρόπο να δείχνουμε το σεβασμό μας με λέξεις, με εκφράσεις, ή με πράξεις και μετά να βεβαιωθούμε ότι το άλλο άτομο κατανόησε το μήνυμα σεβασμού μας.
F Επιδεικνύοντας σεβασμό, αποδοχή και υποστήριξη
Τα ανθρώπινα οντά χρειάζεται να λαμβάνουν σεβασμό από το πρώτο λεπτό της ζωής τους. Οι πρώτες μας εμπειρίες είναι ιδιαιτέρως σημαντικές, αποτελούν το κριτήριο βάσει του οποίου θ’ αποφασίσουμε εάν μπορούμε να αισθανόμαστε ασφα¬λείς, επιθυμητοί και πολύτιμοι μέσα στον κόσμο.
Χωρίς υπερβολή, είναι σημαντικό ν’ αποδεχόμαστε και να εκτιμάμε τους ανθρώπους όπως είναι. Αυτό σημαίνει ν’ αποδεχόμαστε τα συναισθήματα, τις σκέψεις, το σώμα, το μυαλό και το πνευμάτων ανθρώπων. Σημαίνει επίσης την αποδοχή των ατομικών και πολιτιστικών διαφορών των άλλων. Πρέπει να βεβαιω¬θούμε ότι δεν ζητάμε από τους άλλους ν’ απαρνηθούν τον πραγματικό τους εαυτό για να κερδίσουν την αποδοχή και την αγάπη μας.
"Ζούμε με την ενθάρρυνση και πεθαίνουμε χωρίς αυτήν - αργά,
λυπηρά και θυμωμένα."
Celeste Holms, Ηθοποιός
Το να αποδεχόμαστε τους ανθρώπους δεν σημαίνει ότι θα εγκρίνουμε πάντα τις πράξεις τους. Μπορούμε να το ξεκαθαρίσουμε αυτό στη σκέψη μας, στα λεγόμενά μας και στις πράξεις μας.
Κάποιος που προσπαθεί και αποτυγχάνει, δεν είναι αποτυχημένος, όπως και κάποιος που κάνει κάτι λάθος δεν είναι κακός. Μπορούμε να φυλακίζουμε τους εγκληματίες, ή να είμαστε αντίθετοι με κάποιες πράξεις των άλλων χωρίς να τους καταδικάζουμε σαν άτομα.
Παρ’ όλο που δεν μπορούμε να αναλάβουμε την πρωταρχική ευθύνη για τη ζωή των άλλων, είμαστε υπεύθυνοι για τη δημιουργία και τη διατήρηση μιας κοινωνίας μέσα στην οποία όλοι μας θ’ απολαμβάνουμε το σεβασμό και την αξιο¬πρέπεια. Ο κάθε ένας από εμάς μπορεί να βρει τρόπους να εκφράζει το σεβασμό και την υποστήριξή του προς τους ηλικιωμένους, τους νέους, τους στερημένους.
F Θέτοντας ρεαλιστικές προσδοκίες
“Η ευτυχία βρίσκεται στη χαρά της επιτυχίας και
στον ενθουσιασμό της δημιουργικής προσπάθειας”
Franklin Rousevelt
Είναι σημαντικό για μας να ενθαρρύνουμε την τελειότητα σε προσωπικές, ακαδημαϊκές, καλλιτεχνικές, αθλητικές, κοινωνικές, πνευματικές και εργασιακές ικανότητες. Μπορούμε να το κάνουμε αυτό μέσα στην οικογένεια, στο σχολείο, και σε άλλες ομάδες. Το να ζούμε με προσδοκίες δημιουργεί κάποιο νόημα και προσφέρει κατευθύνσεις στις ζωές των ανθρώπων. Αποκτούν αίσθηση εμπιστο¬σύνης στον εαυτό τους και προσωπική ικανοποίηση ανακαλύπτοντας, εξελίσ¬σοντας και εκφράζοντας τις ικανότητές τους.
Οι πιο υγιείς στόχοι και προσπάθειές μας πηγάζουν από μία έμφυτη αίσθη¬ση προσωπικής ευθύνης. Το αντίθετο δεν αληθεύει, δηλαδή: κάνουμε κακό στα παιδιά και στους ενηλίκους όταν εξισώνουμε την αξία τους και το πόσο αξιαγά¬πητοι είναι με τα επιτεύγματά τους. Έχοντας αυτό στο νου μας πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι οι στόχοι που θα προτείνουμε στους άλλους θα πρέπει να είναι ρεαλιστικοί, κατάλληλοι και εφαρμόσιμοι.
F Παρέχοντας μια ευαίσθητη δομή
“Σπίτι είναι ο χώρος στον οποίο αγόρια και κορίτσια μαθαίνουν να περιορίζουν
τις επιθυμίες τους, να υποτάσσονται στους κανόνες και να υπολογίζουν
τα δικαιώματα και τις ανάγκες των άλλων”.
Sidonie Gruenberg, Ψυχολόγος
Για να πειραματιστούν και να ωριμάσουν οι άνθρωποι, χρειάζονται μια ξεκάθαρη αίσθηση δομής. Χρειαζόμαστε όρια, καθοδήγηση και κανόνες που θα εφαρμόζονται με συνέπεια και δικαιοσύνη. Αυτά μας παρέχουν ένα χώρο μέσα στον οποίο αισθανόμαστε αρκετά ασφαλείς ώστε να ερευνήσουμε τον κόσμο και τον εαυτό μας. Γνωρίζοντας ποια είναι η δομή μας μπορούμε να λειτουργούμε χωρίς το φόβο ότι το τόλμημά μας θα μας αποφέρει απόρριψη, απελπισία ή απώλεια.
Στην οικογένεια μας, στο σχολείο και σε άλλους χώρους μπορούμε να βοηθή¬σουμε να δημιουργηθούν ξεκάθαροι κανόνες οι οποίοι να είναι κατανοητοί απ’ άλλους τους συμμετέχοντες. Το θέμα είναι να καθορίσουμε τη δομή μας κατά τέτοιο τρόπο ώστε να πειραματιστούμε και να μάθουμε.
F Συγχωρώντας τους άλλους
“Το να σφάλλει κανείς είναι ανθρώπινο το να συγχωρεί είναι θεϊκό”
Alexander Pope, Άγγλος συγγραφέας
Όσο περισσότερο κοιτάμε μέσα μας, αποδεχόμαστε και συγχωρούμε ότι ανακαλύπτουμε, τόσο ευκολότερα μπορούμε να αποδεχτούμε και να συγχωρέ¬σουμε τους άλλους ανθρώπους. Το να κρατάμε κακία ή πικρία περιορίζει τις σχέσεις μας και την ικανότητά μας να ωριμάσουμε.
Δημιουργούμε την ανθρωπιά μας όταν είμαστε ανοιχτοί, εμπιστευόμαστε και επιβραβεύουμε, στις σχέσεις μας με τους άλλους. Όταν προσπαθούμε να ελέγξουμε τους άλλους με ενοχές ή ντροπή μπορεί να επιτύχουμε παροδικούς στόχους, αλλά αυτό δημιουργεί πικρία και μίσος προς τον εαυτό που διαρκεί.
F Ρισκάροντας
“Μάθηση…. δεν υπάρχει χωρίς ρίσκο, πάντα υπάρχει κάτι περισσότερο να μάθεις. Αλλά είναι ένα φανταχτερό ρίσκο. Η μοναδική φορά που το ρίσκο γίνεται σκληρό και απαράδεκτο είναι όταν προσπαθείς να το αποφύγεις”
Norman Cousins, Συγγραφέας
Βοηθάμε τα παιδιά μας, τους φίλους μας, τους συνεργάτες μας όταν τους ενθαρρύνουμε να ρισκάρουν, σε περίπτωση που αυτό είναι απαραίτητο για την ωρίμανσή τους και για την ανακάλυψη του εαυτού τους. Μπορούμε να το κάνουμε αυτό με λόγια και με παραδείγματα. Η λέξη “ρίσκο” αναγνωρίζει ότι όλες οι προσπάθειες μπορεί να μην είναι επιτυχείς. Ακόμα όμως και αυτές οι περιπτώσεις μπορεί να είναι εμπειρίες μάθησης. Τις περισσότερες φορές, εμείς οι άνθρωποι ωριμάζουμε όταν πρέπει ν’ αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες των πράξεών μας.
Έτσι λοιπόν αντί να προστατεύουμε τους άλλους από τις συνέπειες των πράξεών τους μπορούμε να τους βοηθήσουμε να διορθώσουν τα λάθη τους. Μπορούμε να τους προειδοποιήσουμε σχετικά με το τι έκαναν, μπορούμε να τους δείξουμε εναλλακτικές που δεν γνωρίζουν, και εκείνοι επωφελούνται όταν έχουν περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας στο μέλλον. Τα λάθη είναι ένα φυσικό κομμάτι της ζωής. Μαθαίνουμε όταν πειραματιζόμαστε. Λάθη και αποτυχίες είναι σημαντικά κομμάτια της διαδικασίας μάθησης.
Ο Αϊνστάιν απέτυχε στα μαθηματικά στο σχολείο. Ο Έντισον δοκίμασε 9.000 είδη νήματος πριν βρει το κατάλληλο για τις λάμπες. Ο Γουώλτ Ντίσνεϊ χρεοκόπησε πέντε φορές πριν φτιάξει την Ντίσνεϋλαντ. Εάν αποδεχτούμε τις αποτυχίες μας μπορούμε να συνεχίσουμε να ρισκάρουμε και να συνεχίζουμε με ενθουσιασμό και ικανοποίηση.
F Εκτιμώντας τα θετικά της πολυ-πολιτισμικής κοινωνίας
Η διαφορά είναι πηγή δύναμης και ισορροπίας. Πλουτίζουμε τη ζωή μας όταν εκτιμάμε και αποδεχόμαστε τις πολιτισμικές και εθνικές διαφορές στην κοινωνία μας. Πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι η πλούσια πολιτισμική μας ποικιλία επιτυγχάνεται μέσα από τη δική μας δέσμευση να είμαστε ένα “κράτος κάτω από τα μάτια του Θεού, με ελευθερία και δικαιοσύνη για όλους”.
Η Καλιφόρνια χαρακτηρίζεται από μεγάλη πολιτισμική ποικιλία. Συνεχί¬ζουμε έχοντας την ευκαιρία και την πρόκληση να δημιουργούμε μια πραγματική πολυ-πολιτισμική δημοκρατία. Κερδίζει η κοινωνία κι εμείς όταν ωριμάζει η αυτοεκτίμησή μας μέχρι του σημείου να μπορούμε να καλωσορίζουμε και να αισθανόμαστε άνετα με άτομα διαφορετικών πολιτισμών.
“Πόσο μονότονο θα ήταν το δάσος αν η μουσική προερχόταν
από τα δέκα καλύτερα πουλιά”
Ανώνυμος
F Αποδεχόμενοι τη Συναισθηματική Έκφραση
“Εάν παραδεχτούμε την κατάθλιψή μας ανοιχτά και ελεύθερα, όσοι βρίσκονται γύρω μας, θα λάβουν από αυτό την εμπειρία της ελευθερίας
και όχι την ίδια την κατάθλιψη.”
Rollo May, Ψυχολόγος
Σαν αποτέλεσμα της πολιτισμικής μας εκπαίδευσης πολλοί από εμάς πιστεύουν ότι δεν θα πρέπει ποτέ να κλαίμε ή να φοβόμαστε. Μας έμαθαν ότι δε θα πρέπει να θυμώνουμε, να είμαστε επιθετικοί. Σαν αποτέλεσμα οι περισσότεροι από εμάς, ντρεπόμαστε όταν εκφράζουμε τα βαθύτερά μας συναισθήματα. Πρέπει να αποδε¬χόμαστε, να εκτιμάμε και να ενθαρρύνουμε τις εμπειρίες μας και την έκφραση των αληθινών συναισθημάτων μας.
Αυξάνουμε την αυτοεκτίμησή μας όταν προσφέρουμε ένα περιβάλλον στο οποίο οι άνθρωποι αισθάνονται ασφαλείς να βιώνουν τα πραγματικά τους συναι¬σθήματα, να μιλούν και να φέρονται με τρόπο ανάλογο με τον βαθύτερο εαυτό τους. Τέτοιες ευκαιρίες τους επιτρέπουν να ανακαλύψουν και να εκτιμήσουν τη μοναδι¬κότητά τους, να είναι πιο ζωντανοί και να μοιραστούν τον πλούτο τους μαζί μας.
Παρ’ όλο που η κοινωνία μας πολύ συχνά επικαλείται την αρετή της τιμιό¬τητας, αυτό πολύ σπάνια επεκτείνεται στη δημιουργία ατμόσφαιρας στην οποία η έντιμη έκφραση θα επιβραβεύεται και θα γίνεται αποδεκτή. Δεν είναι εύκολο οι άνθρωποι να εκφράσουν ελεύθερα τα συναισθήματά τους εάν υποπτεύονται ότι θα γελοιοποιηθούν και θα τιμωρηθούν γι’ αυτά. Εάν θέλουμε τιμιότητα πρέπει να λειτουργούμε ανάλογα ώστε να βοηθήσουμε την πραγματοποίησή της.
F Να διαπραγματευόμαστε αντί να κοινοποιούμε
“Πράξεις βίας στην κοινωνία μας γίνονται κυρίως από αυτούς που προσπαθούν
να δείξουν ότι και αυτοί είναι σημαντικοί...
Η βία πηγάζει από υπερβολή αλλά και από έλλειψη δύναμης”
Rollo May, Ψυχολόγος
Η κακοποίηση - φυσική, συναισθηματική και λεκτική - είναι πάντα καταστρε¬πτική. Ποτέ δεν επιτρέπεται να επιβάλλεται τραυματισμός, ντρόπιασμα ή εξευτε¬λισμός σε κάποιο ανθρώπινο όν. Αυτό δείχνει ασέβεια στην αξιοπρέπεια του ατόμου. Εάν σκεφθούμε τη διαμάχη σαν πρόβλημα προς επίλυση και όχι σαν μάχη που πρέπει να κερδιθεί, μπορούμε να διαπραγματευτούμε.
Ο καθένας κερδίζει και ωριμάζει. Όσο περισσότερο εμπιστευόμαστε την αξία μας, τόσο λιγότερο χρειαζόμαστε να κερδίζουμε μάχες για ν’ αποδείξουμε ότι αξίζουμε. Όσο περισσότερο αναγνωρίζουμε την αξία της ζωής μας και την αξία της ζωής των άλλων, τόσο πιθανότερο είναι να βρούμε λογικούς και αξιοσέ¬βαστους τρόπους να επιλύσουμε τις διαφορές μας.
F Αυξάνοντας την υπευθυνότητα για τον εαυτό μας
Εκτός από την εκτίμηση της αξίας μας και της αξίας των άλλων, η αποδοχή της ευθύνης για τον εαυτό μας είναι η τρίτη κατηγορία των βασικών αρχών που σχετίζονται με την αυτοεκτίμηση, την προσωπική και την κοινωνική υπευθυνότητα.
F Παίρνοντας την ευθύνη για τις Αποφάσεις και τις Πράξεις μας
“Η φιλοσοφία ενός ανθρώπου δεν εκφράζεται με λόγια με τον καλύτερο τρόπο. Εκφράζεται καλύτερα με τις επιλογές που κάνει. Η διαδικασία αυτή δεν τελειώνει ποτέ μέχρι να πεθάνουμε. Και οι επιλογές μας είναι τελικά δική μας ευθύνη”
Eleanor Roosevelt
Σ’ όλη την ανθρώπινη ιστορία οι άνθρωποι αγωνίζονται ανάμεσα στο ρίσκο της ελευθερίας και στην προσωρινή ασφάλεια της σκλαβιάς. Την ίδια επιλογή αντιμε¬τωπίζουμε καθημερινά. Καθώς αναλαμβάνουμε περισσότερες ευθύνες για τις επιλογές και τις πράξεις μας, αισθανόμαστε μεγαλύτερη χαρά και περισσότερη ελευθερία.
Η ικανότητά μας να υπολογίζουμε τα θετικά και τα αρνητικά σε ένα πρόβλημα, να παίρνουμε κάποια απόφαση και να δεχόμαστε την ευθύνη γι’ αυτή την απόφαση είναι σημαντικές ενδείξεις της ωριμότητάς μας.
Το να δεχόμαστε την ευθύνη σημαίνει να μην κατηγορούμε άλλους ανθρώπους ή καταστάσεις αν οι επιλογές μας αποβούν λανθασμένες ή επίπονες.
Ένα άλλο θέμα της ευθύνης των επιλογών μας είναι η διάθεσή μας να δεσμευτούμε. Σε μια κοινωνία που τόσα πράγματα είναι αναλώσιμα κάποιοι από μας εκλαμβάνουν τις δεσμεύσεις με τον ίδιο τρόπο. Μόνο όταν δεσμευτούμε να ζήσουμε τη ζωή μας μέσα σε δύσκολους και απαιτητικούς καιρούς, χωρίς να αποφεύγουμε ή να αποζητάμε ανακούφιση, ωριμάζουμε σαν άτομα και μέσα στις σχέσεις μας.
F Όντας ένα Ολοκληρωμένο Άτομο
“Η πληρότητα είναι η κατάσταση του να είσαι ολοκληρωμένος. Όταν είμαστε ολοκληρωμένοι, οι σκέψεις μας, τα λεγόμενά μας και οι πράξεις μας είναι
σύμφωνα μεταξύ τους και αντικατοπτρίζουν τη φιλοσοφία που
υποστηρίζουμε και τις βαθύτερές μας αξίες.”
Emmett Miller, Ιατρός
Το να ζούμε ολοκληρωμένα είναι σημαντικό για να μπορούμε να εκτιμάμε τον εαυτό μας. Ένα σημαντικό σημείο της πληρότητας είναι να είμαστε τίμιοι στις συναλλαγές μας με τους άλλους, το οποίο προϋποθέτει να είμαστε τίμιοι με τον εαυτό μας. Αυτό δεν σημαίνει να χρησιμοποιούμε άσχημη γλώσσα ή συμπεριφορά (“ωμή τιμιότητα”), αντίθετα σημαίνει να λέμε απλά την αλήθεια χωρίς να κατηγο¬ρούμε κανένα για τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις πράξεις μας.
Σε μικρή ηλικία δημιουργούμε δικαιολογίες αυτοπροστασίας που μας διευκο¬λύνουν ν’ αποφύγουμε να εξετάσουμε ανοιχτά τον εαυτό μας. Η απόκτηση της ωριμό¬τητας είναι μια διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει το να βλέπουμε με τιμιότητα τον εαυτό μας, ν’ αναγνωρίζουμε τις δικαιολογίες που χρησιμοποιούμε και να αλλάζουμε από το αυτοπροστατευτικό και περιοριστικό στάδιο σε πιο ανοιχτό και αποδοτικό τρόπο ζωής. Ο τίμιος, πλήρως υπεύθυνος και συνειδητά κατευθυνόμενος τρόπος ζωής, δείχνει μια υγιή αυτοεκτίμηση.
F Εξελίσσοντας και καταλαβαίνοντας τις αξίες μας
Η ωριμότητα και το να γίνουμε ο πραγματικός μοναδικός εαυτός μας, απαιτεί ν’ αποκτήσουμε και να ακολουθούμε κάποιες βασικές αξίες. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν, αλλά όχι να περιορίζονται, τις: εμπιστοσύνη, ελευθερία, συγχώρεση, τιμιότητα, ακεραιότητα, αλήθεια, υπομονή, να είμαστε ανοιχτοί με τον εαυτό μας και τους άλλους, υπευθυνότητα, συνεργασία, αυτοπειθαρχία, ανοχή, κουράγιο, λογική, σεβασμός, οικογενειακή θαλπωρή, εργατικότητα, συμμετοχή και αγάπη.
Η αύξηση των αξιών και των υγιών συμπεριφορών είναι σημαντικές στην δημιουργία θετικού και υπεύθυνου χαρακτήρα.
F Προσέχοντας τη Φυσική μας Υγεία
“Όποιος έχει υγεία, έχει ελπίδα και οποίος έχει ελπίδα έχει τα πάντα”
Αραβική παροιμία
Η φυσική άσκηση βοηθά να βελτιώσουμε την υγεία μας και την αίσθηση ότι είμαστε καλά. Η άσκηση έχει πολλά θετικά αποτελέσματα στο μυαλό μας. Εάν δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε φυσιολογικά στις καθημερινές μας δραστηριότητες η αυτοεκτίμησή μας υποφέρει.
Η ζωτικότητα μας και η ικανότητά μας να ζούμε καλά μέσα στην αγχώδη κοινωνία μας εξαρτάται από τη φυσική και συναισθηματική μας υγεία. Όταν δεν μπορούμε να χειριστούμε σωστά τις στρεσογόνες καταστάσεις και το άγχος που μας διακατέχει, η όλη κατάσταση συμβάλλει στη δημιουργία προβλημάτων όπως καρδιακά νοσήματα, έλκη, πνευματική και συναισθηματική κατάπτωση.
Υπό την επήρεια του στρες, μπορεί να στραφεί κανείς σε φαρμακευτικές τοξικές ουσίες οι οποίες μπορεί να καταστρέψουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, να δημιουργήσουν δυσκολίες στην επίτευξη υγιούς οργανισμού, πνεύματος και αυτοεκτίμησης.
Το καλύτερο κίνητρο για να φροντίσουμε την υγεία μας είναι η βαθιά αίσθηση της αξίας μας. Όταν ενδιαφερόμαστε για τον εαυτό μας, σεβόμαστε το σώμα μας, ακολουθούμε μία ισορροπημένη δίαιτα με θρεπτικές τροφές και ασκούμαστε αρκετά.
F Λαμβάνοντας την Ευθύνη των Πράξεων μας σαν Γονείς
Αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα του ρόλου, οι υπεύθυνοι γονείς ψάχνουν πληροφορίες για δημιουργικούς τρόπους ανατροφής των παιδιών, με αγάπη και κατανόηση. Αυξάνοντας την κατανόησή μας και πλουτίζοντας τις ικανότητές μας σαν γονείς βρίσκουμε συνεχώς τρόπους να πράξουμε διαφορετικά
Συνεχώς ωριμάζουμε και συνεπώς βρίσκουμε πιο αποδοτικές και υγιείς μεθό¬δους. Όταν διαπιστώσουμε αυτά είναι σημαντικό να μην χάνουμε χρόνο αισθανόμενοι ενοχές. Οι ενοχές μπλοκάρουν την ωριμότητά μας και μειώνει τις ικανότητές μας να λειτουργήσουμε αποδοτικά σαν γονείς. Αντί γι’ αυτό, μπορούμε να αναγνωρίσουμε και ν’ αποδεχτούμε το παρελθόν μας και να γιορτάσουμε την νεοαποκτηθείσα γνώση και κατανόηση, και να κάνουμε οτιδήποτε χρειάζεται για ν’ αλλάξουμε.
Χρειάζεται επίσης να σεβαστούμε και να καλλιεργήσουμε τις ικανότητες των παιδιών μας να παίρνουν αποφάσεις, καθώς επίσης και ν’ αναλαμβάνουν την ευθύνη γι’ αυτές. Σαν γονείς μπορούμε να τους διδάξουμε, με την πάροδο των χρόνων, να φροντίζουν για την ζωή τους. Αυτό απαιτεί κατανόηση ως προς το γεγονός ότι είναι φυσικό να κάνουν λάθη όσο μαθαίνουν, ότι ο εγκέφαλός τους αναπτύσσεται ακόμα και ότι μπορούν να κατανοήσουν πλήρως κάποια θέματα μόνο μετά από κάποια συγκεκριμένα στάδια της ανάπτυξης τους.
Η σημερινή κοινωνία περιλαμβάνει μία μεγάλη ποικιλία γονέων. Οποιεσδή¬ποτε και εάν είναι οι συνθήκες σε κάποια οικογένεια, οι γονείς επωφελούνται όταν ανα¬γνωρίζουν τις δυνατότητες και τα όριά τους. Αυτή η γνώση τους επιτρέπει να στρα¬φούν προς νέα πληροφόρηση ή βοήθεια όταν αυτοί και τα παιδιά τους τη χρειάζονται.
Ο σεβασμός και η φροντίδα που χρειάζονται τα παιδιά μας από εμάς είναι παρόμοια με αυτό που όλοι χρειαζόμαστε από άτομα κύρους (τους δασκάλους, τους εργοδότες μας, τους αστυνομικούς, τους πολιτικούς κ.λπ.) Αντί να κάνουμε κήρυγμα στα παιδιά μας προσπαθώντας να παρουσιάσουμε την εικόνα που θα θέλαμε να είναι, μπορούμε να γίνουμε βοηθοί τους να ξεπεράσουν τις δυσκολίες και τα εμπόδια που παρουσιάζονται καθώς χαράζουν το δικό τους δρόμο στη ζωή.
“Όλοι κουβαλάμε τους γονείς μας μέσα μας. Η παρουσία τους γίνεται
αισθητή ακόμα να γκρινιάζουν, να επαινούν, να απειλούν, να κρίνουν,
να δίνουν συμβουλές. Εάν οι γονείς μας ήταν «σοφοί» και πρόσφεραν αγάπη,
η παρουσία τους είναι χρήσιμη και επίσης μία ευχάριστη παρέα.
Εάν οι γονείς ήταν σκληροί, αναίσθητοι, δεν πρόσφεραν αγάπη και
έδιναν λάθος κατευθύνσεις η παρουσία τους είναι καταστρεπτική.”
Jack Lee Rosenberg & Marjorie L. Rand, Ψυχοθεραπευτές
J Αυξάνοντας την Ευθύνη μας προς τους Άλλους
Η τέταρτη κατηγορία βασικών αρχών αφορά το να φερόμαστε υπεύθυνα προς τους άλλους.
F Σεβόμενοι την ανθρώπινη αξιοπρέπεια
“Όταν οι άνθρωποι αρχίζουν ν’ αγνοούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια,
πολύ σύντομα θ’ αρχίσουν να αγνοούν και τ’ ανθρώπινα δικαιώματα.”
O.K. Chesterton, Άγγλος συγγραφέας
Είναι σημαντικό ν’ αναγνωρίσουμε ότι τα πιο πολύτιμα προσόντα μας βρίσκονται μέσα μας. Η εσωτερική μας δύναμη, οι εμπειρίες μας και οι αλήθειες μέσα μας δεν χάνονται ούτε καταστρέφονται ή αφαιρούνται. Κάθε άτομο έχει μία έμφυτη αξία και μπορεί να προσφέρει στην ανθρώπινη κοινότητα. Όλοι μπορούμε να μεταχει¬ριζόμαστε τους άλλους με σεβασμό και αξιοπρέπεια, να προσφέρουμε δυνατότητες να γίνουν οι ζωές μας πληρότερες, να βοηθήσουμε και να βοηθη¬θούμε να βρούμε και να εξελίσσουμε τα μοναδικά δώρα που κρύβουμε μέσα μας. Όλοι μας αξίζουμε κάτι τέτοιο και μπορούμε να το επεκτείνουμε και στους άλλους.
F Ενθαρρύνοντας Ανεξαρτησία, Αυτονομία και Ικανότητα
Είμαστε υπεύθυνοι όταν ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους να εξελιχθούν πέρα από την εξάρτηση, προς την ανεξαρτησία και την αλληλοεξάρτηση. Οι σύμβουλοι λένε “μην δένεις τα κορδόνια στο παπούτσι ενός παιδιού εάν μπορεί να το κάνει μόνο του. Ενθαρρύνετε τους υπαλλήλους να σκεφθούν λύσεις για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Γίνετε βοηθός αντί να σώζετε από δύσκολες καταστάσεις. Συμπε¬ριφερθείτε στους ανθρώπους σαν να είναι ικανοί”.
“Όταν δώσεις σε κάποιον ένα καρβέλι ψωμί του δίνεις τροφή για μια μέρα.
Εάν του διδάξεις πώς να καλλιεργεί σιτάρι του δίνεις τροφή για μία ζωή.”
Κινέζικη παροιμία
Οι νέοι πρέπει να προσπαθούν -και να επιτυγχάνουν- για να μάθουν πώς να δημιουργούν και να διατηρούν την αίσθηση της ικανότητας. Μπορούμε να τους υποστηρίξουμε και να τους βοηθήσουμε να ξεφύγουν από αρνητικές σκέψεις (όπως “ποιος νομίζεις ότι είσαι;”)
“Κάνε ότι μπορείς, με ότι μέσα διαθέτεις, εκεί που βρίσκεσαι”
Theodore Rousvelt
Κάποιοι από εμάς χρειαζόμαστε βοήθεια για να σταθούμε και να ζητήσουμε αυτό που χρειαζόμαστε. Όταν πρόκειται γι’ αυτό, μπορούμε να βοηθηθούμε απο¬κτώντας ικανότητες διαπραγμάτευσης. Ενημερώνουμε τους ανθρώπους γύρω μας ότι μπορούνε να ζητάνε ότι χρειάζονται ακόμα και αν εμείς δεν είμαστε οι κατάλ¬ληλοι για να τους το δώσουμε.
Οι άνθρωποι χρειάζονται ενθάρρυνση για να προσπαθήσουν να πραγματο¬ποιήσουν τα όνειρά τους, για να έχουν εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους και να ρισκάρουν για την επιτυχία.
F Δημιουργώντας το αίσθημα του ανήκειν
“Ο άνθρωπος δεν είναι νησί, αποκλειστικά μόνος.
Κάθε άνθρωπος είναι ένα μέρος της ηπείρου, ένα μέρος του κυρίως κόσμου.”
John Donne, Άγγλος ποιητής
Όλοι οι άνθρωποι θέλουν ν’ ανήκουν κάπου. Η αίσθηση του ανήκειν δημιουργεί τα θεμέλια της ατομικής ταυτότητας, της ελευθερίας και της εξέλιξης. Δεν μπορούμε να εκτιμάμε τον εαυτό μας, μέχρι τη στιγμή που θα αισθανθούμε ότι οι άλλοι μας υπολογίζουν και ενδιαφέρονται για εμάς. Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά, έχουν την ανάγκη να αισθανθούν ότι ανήκουν -και όχι ότι είναι κτήμα- στην οικογένεια τους. Σε ιδανικές καταστάσεις η οικογένειά μας ανοιχτά αναγνω¬ρίζει τις εμπειρίες μας, συμπεριλαμβανομένων των αδυναμιών και των λαθών μας, σ’ ένα περιβάλλον συνεχούς αποδοχής, κατανόησης εμψύχωσης και υποστήριξης.
Ένας λόγος για τον οποίο υπάρχουν οι εφηβικές συμμορίες είναι ότι προσφέ¬ρουν την αίσθηση του ανήκειν. Πολλές οικογένειες, σχολεία, κοινότητες δεν το προσφέρουν. Κάθε κοινότητα χρειάζεται χώρους όπου ο πολίτης θα μπορεί να μιλήσει ανοιχτά και θα αισθανθεί αποδεκτός. Οι ομάδες υποστήριξης το προσφέρουν αυτό. Άλλες δυνατότητες είναι τα κέντρα για εφήβους με εθελοντές ειδικά εκπαιδευμένους ν’ ακούν και να απαντούν με τρόπους που να δείχνουν ενδιαφέρον.
F Αποκτώντας βασικές ικανότητες
“Όταν οι δυνατότητες ενός ανθρώπου πιστοποιηθούν και γίνουν αποδεκτές, αυτός μπορεί ν' αναλάβει τις ευθύνες των πράξεών του και ν’ αποκτήσει μία αίσθηση κατεύθυνσης, περισσότερη εμπιστοσύνη και βελτιωμένη αυτοεκτίμηση.”
Connie Paladino, Σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού
Οι βασικές ικανότητες είναι απαραίτητες για την επιβίωσή μας. Το να μπορούμε να διαβάζουμε, να γράφουμε, να προσθέτουμε και να αφαιρούμε, για παρά¬δειγμα, είναι σημαντικά για την αποδοτική συμμετοχή μας στην κοινωνία. Χρεια¬ζόμαστε, επίσης, ικανότητες για να δουλέψουμε. Καθημερινά η κατάσταση γίνεται δυσκολότερη και χρειάζεται περισσότερη εκπαίδευση για να αποκτηθούν τα ανάλογα προσόντα.
Η απόκτηση των ικανοτήτων οδηγεί στην αύξηση της αυτοεκτίμησης. Εκτός από τις βασικές ικανότητες μπορούμε να εξερευνήσουμε μία μεγάλη ποικιλία άλλων ταλέντων, καλλιτεχνικά, αθλητικά, χειρονακτικά, και τεχνολογικά είναι μόνο μερικά από αυτά.
Η κοινωνία μας ωφελείται όταν παρέχονται δυνατότητες σ’ όλους τους ανθρώπους να εξελίξουν τις βασικές ικανότητές τους. Όσο περισσότερες ικανό¬τητες έχουν οι άνθρωποι μας τόσο περισσότερο παραγωγικές είναι οι κοινότητές μας για την ωριμότητα των ανθρώπων και τη ζωή τους.
F Προσφέροντας υποστήριξη και ασφάλεια
“Εάν μία ελεύθερη κοινωνία δεν μπορεί να βοηθήσει τους πολλούς που
είναι φτωχοί, δεν μπορεί να σώσει τους λίγους που είναι πλούσιοι”
John F. Kennedy
Η αυτοεκτίμηση εκφράζεται μέσα από την τρυφερότητα και το κουράγιο να υποστηρίξετε αυτούς που κάποια στιγμή δεν μπορούν να υποστηρίξουν τον εαυτό τους. Χωρίς την δημιουργία εξάρτησης από την υποστήριξη, εμείς που έχουμε τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε τις ευαίσθητες, εκδηλωτικές και γεμάτες αγάπη πτυχές του εαυτού μας είμαστε υπεύθυνοι να βοηθήσουμε τους άλλους στο ταξίδι τους για μια ζωή πιο γεμάτη και πιο παραγωγική.
Ο στόχος μας όταν προσφέρουμε στους άλλους υποστήριξη, ασφάλεια και βοήθεια είναι να ενθαρρύνουμε την αυτοεκτίμηση και την αυτονομία. άτομα σωματικά πληγωμένα, για παράδειγμα, χρειάζονται εξαρτήματα και ευκαιρίες όταν αποκτούν ξανά την αίσθηση της αξίας, της ικανότητας και της παραγωγικότητας.
F Υποθάλποντας ένα δημοκρατικό περιβάλλον
Όποτε είναι εφικτό, πρέπει να φτιάχνουμε τις ομάδες και τις επιχειρήσεις κατά τέτοιον τρόπο ώστε να όλα τα μέλη να λαμβάνουν μέρος στη λήψη αποφάσεων και κανονισμών και, φυσικά, τις συνέπειες όταν οι κανονισμοί αυτοί δεν τηρούνται. Τα μέλη της οικογένειας, οι υπάλληλοι, οι μαθητές και οι πολίτες που αναμιγνύονται στις διαδικασίες της λήψης αποφάσεων, αποκτούν αυτοεκτί¬μηση και δυναμώνουν την αίσθηση του ανήκειν.
Κάποιες φορές πιστεύουμε ότι εάν δημιουργήσουμε ένα δημοκρατικό περι¬βάλλον στο σπίτι, στο χώρο εργασίας ή στο σχολείο, θα υπονομεύσουμε την αρμο¬διότητα κάποιου και θα ενθαρρύνουμε την ανευθυνότητα. Στην πραγματι¬κότητα η δημοκρατία λειτουργεί θαυμάσια όταν όλοι έχουμε αυτοπειθαρχία και προσωπική και κοινωνική υπευθυνότητα. Μαθαίνοντας τη δημοκρατία στο σπίτι, δημιουργούμε τις υγιέστερες δυνατές βάσεις για την υπόθαλψη της δημοκρατίας στις κοινότητες και στις χώρες μας.
F Αναγνωρίζοντας την ισορροπία μεταξύ της Ελευθερίας και της Υπευθυνότητας
Η ελευθερία χωρίς την υπευθυνότητα καταλήγει σε καταστρεπτική αναρχία. Η υπευθυνότητα χωρίς την ελευθερία καταλήγει στη σκλαβιά, τη φυλάκιση του ανθρώπινου μυαλού και πνεύματος. Μια ιδανική κοινωνία αναγνωρίζει την ελευθερία και την υπευθυνότητα σαν σημαντικά στοιχεία της ατομικής και της κοινωνικής ζωής. Αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα και των δύο χωρίς να δίνουμε έμφαση στο ένα υποβι¬βάζοντας το άλλο, μπορούμε να κρατήσουμε μια υγιή ισορροπία μεταξύ των δύο.
“Ο σκοπός της τέχνης, ο σκοπός της ζωής μπορεί να είναι μόνο
το να αυξήσει το ποσοστό της ελευθερίας και της ευθύνης
που βρίσκεται σε κάθε άτομο και στον κόσμο.”
Albert Camus, Γάλλος φιλόσοφος
Η πληρέστερη έκφραση της ευθύνης για εμάς τους ανθρώπους, υπάρχει όταν αποδεχτούμε την ευθύνη προσωπικά και μετά από σκέψη. Και η ελευθερία που έχει γίνει αποδεκτή μετά από σκέψη μας κάνει να αισθανόμαστε υπεύθυνοι.
F Συνεργαζόμενοι και ανταγωνιζόμενοι
“Τα παιδιά που μαθαίνουν μέσα από συνεργασία, σε σύγκριση με τα παιδιά που μαθαίνουν μέσα από ανταγωνισμό ή μόνα τους, μαθαίνουν καλύτερα, αισθάνονται καλύτερα και τα πηγαίνουν καλύτερα με τα αλλά παιδιά.”
Alfie Kohn, Συγγραφέας
Οι έρευνες σχετικά με τους τρόπους που μαθαίνουν τα παιδιά μας δίνουν σημαντικά στοιχεία για το πώς συναναστρέφονται με υγιείς και παραγωγικούς τρόπους. Επειδή είχαμε πολλά παραδείγματα ανταγωνισμού, συμπεριλαμβα¬νομένων εκείνων της ιστορίας, του χώρου εργασίας, και του αθλητισμού υπάρχει πολύ έντονη η ανάγκη να αποκτήσουμε ικανότητες διαπραγμάτευσης και επίλυσης προβλημάτων μέσα από συνεργασία.
Όταν δίνουμε υπερβολική έμφαση στον ανταγωνισμό, χωρίζουμε την κοινωνία σε νικητές και χαμένους. Η συνεργασία και ο υγιής ανταγωνισμός, από την άλλη καταλήγουν σε καταστάσεις που όλοι βγαίνουν νικητές.
F Υπηρετώντας την ανθρωπότητα
“Το μεγαλύτερο αγαθό είναι ότι κάνουμε ο ένας για τον άλλο”
Μητέρα Τερέζα
Το να υπηρετούμε τις ανάγκες των γειτόνων μας είναι μέρος της εθνικής κληρονομιάς μας.
Με τα μοντέρνα μέσα επικοινωνίας τώρα ζούμε σ’ ένα “μεγάλο χωριό”, κατά κάποιο τρόπο. Τώρα μαθαίνουμε ποιες είναι οι ανάγκες των ανθρώπων σ’ όλον τον κόσμο.
Άτομα με υγιή αυτοεκτίμηση, επιλέγουν να βοηθούν τους άλλους και αυτό πηγάζει από την εσωτερική τους πληρότητα και τη χαρά του να είναι ζωντανοί. Μέσα από αυτή τη διαδικασία εμβαθύνουν και ενισχύουν την αυτοεκτίμησή τους.
Σημειώσεις: Δρ. Β. ΣΙΜΟΥ
“Πες μου κάτι, θα το ξεχάσω”
Δείξε μου κάτι, μπορεί να μην το θυμηθώ
Βάλε με να κάνω κάτι, θα το καταλάβω
Ρητό, ιθαγενών της Αμερικής
Η αυτοεκτίμηση ορίζεται ως εξής:
“H εκτίμηση της αξίας και της σημαντικότητάς μου και το να έχω την ικανότητα να είμαι υπεύθυνος για τον εαυτό μου και προς τους άλλους”.
Μετά από πολλές μαρτυρίες και πολύμηνες μελέτες το “Task Force” υιοθέτησε αυτό τον ορισμό για την αυτοεκτίμηση διότι συσχετίζει την προσωπική με την κοινωνική ευθύνη.
Η προσπάθεια να δοθεί ένας ορισμός για την αυτοεκτίμηση είναι χρήσιμη τόσο για να είναι ξεκάθαρο στη σκέψη μας, όσο και για να υπάρχει κατανόηση στην επικοινωνία.
Ο καθένας από εμάς έχει ένα δικό του εσωτερικό ορισμό για την αυτοεκτί¬μηση, αλλά όποιος επανεξετάσει την πληθώρα των ορισμών που έχουν χρησιμο¬ποιηθεί από τους ειδικούς του χώρου θα μείνει έκθαμβος.
Ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη θα υπάρξει για όσους ψάχνουν να βρουν την καλύτερη φράση που να περιγράφει την αυτοεκτίμηση.
Για ορισμένους η σοβαρότητα για τα διάφορα θέματα της αυτοεκτίμησης ποικίλει. Οι απόψεις μας επηρεάζονται από τις εμπειρίες μας.
Για ορισμένους, αυτοεκτίμηση είναι η συνειδητή αποδοχή της αξίας και της σημαντικότητας, ο σεβασμός προς τον εαυτό μας. Για άλλους, η αναγκαιότητα του να είμαστε υπεύθυνοι για τον εαυτό μας και να συμπεριφερόμαστε υπεύθυνα στους άλλους είναι σημαντικό.
To "California Task Force" για την προώθηση της αυτοεκτίμησης και της προσωπικής και κοινωνικής υπευθυνότητας αφιέρωσε πολύ χρόνο ψάχνοντας αυτές τις έννοιες. Ανακάλυψε ότι ορισμένοι ερευνητές συμπεριλαμβάνουν στον ορισμό τους αυτό που εμείς θεωρούμε ακριβώς αντίθετο, δηλαδή τη λανθασμένη, ματαιόδοξη, και ναρκισσιστική ενασχόληση με τον εαυτό κάτι, που εμποδίζει την ύπαρξη της υγιούς αυτοεκτίμησης.
Αυτά τα σχόλια έχουν γραφτεί για να ενωθούν βοηθητικά με τον ορισμό μας και να διαχωρίσουμε μεταξύ της υγιούς αυτοεκτίμησης και της αυτογελοιοποίησης.
“Εκτιμώντας την προσωπική μου αξία και σοβαρότητα...”
Αυτό σημαίνει να γνωρίζω και να αναγνωρίζω την σπουδαιότητα της έμφυτης αξίας μου, της αξιολόγησης του εαυτού μου και τον άλλων, της θέσης μου μέσα στον κόσμο.
Το να είσαι ανθρώπινο ov έχει μια αυτόνομη σημασία, τη σημασία στην οποία αναφέρονται οι συγγραφείς του Συντάγματος όταν δήλωναν ότι όλοι οι άνθρωποι "είναι προικισμένοι από τον δημιουργό τους με κάποια αναφαίρετα δικαιώματα." Η πεποίθηση που αφορά την αξιοπρέπεια κάθε ανθρωπινής προσω¬πικότητας, για πολλά χρόνια είναι κομμάτι της εθνικής, ηθικής, και θρησκευτικής μας κληρονομιάς. Κάθε άτομο έχει μια μοναδική σπουδαιότητα, απλούστατα διότι του έχει δοθεί αυτό το μυστηριώδες και πολύτιμο δώρο της ζωής σαν ανθρώπινη ύπαρξη.
Αυτή είναι μία κληρονομική αξία που κανένας εχθρός ή καμία αντιξοότητα δεν μπορεί να αφαιρέσει. Αυτή η έμφυτη αξία ενισχύεται, όταν οι μοναδικές ικανότητες του ατόμου αναγνωρίζονται, εξελίσσονται, και χρησιμοποιούνται προς όφελος της κοινωνίας μας. Όσο περισσότερο αναγνωρίζουμε, εξερευνούμε, και εξελίσσουμε αυτές τις ικανότητες τόσο περισσότερο εκτιμούμε την αξία μας και την σπουδαιότητά μας.
Εκπληρώνοντας όλο και περισσότερο της δυνατότητες μας και αναγνωρί¬ζοντας τα επιτεύγματά μας ανεβάζουμε την αυτοεκτίμησή μας. Η εμπειρία που αποκτάται καθώς εξελίσσονται οι ικανότητές μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε τη ζωή όπως μας παρουσιάζεται, επιβεβαιώνοντας την αξία μας μέσα από οποιεσδήποτε εμπειρίες μας παρουσιάζονται.
Το να εκτιμώ την αξία και την σπουδαιότητά μου δεν σημαίνει ότι θα συγκρίνω την ποιότητα και ποσότητα των ικανοτήτων μου με αυτές κάποιου άλλου. Οι ικανότητες του καθενός είναι πολύτιμες και απαραίτητες. Ο καθένας μας συνεισφέρει με τον τρόπο του στην κοινωνία μας. Όσο περισσότερο εξελίσ¬σονται οι ικανότητάς μας προς όφελος δικό μας και των άλλων τόσο πιο πλήρεις είναι οι ζωές μας και πλουσιότερος ο κόσμος.
Η εκτίμηση είναι κάτι περισσότερο από την απλή αναγνώριση. Εκτίμηση σημαίνει να αγαπάω, να σέβομαι να απολαμβάνω την έμφυτη και επίκτητη αξία μου. Αυτή η θετική προσωπική στάση προς τη ζωή και τα άτομα τριγύρω εμβαθύνει συνεχώς το θεσμό της αυτοεκτίμησης.
Αυτό είναι το είδος της υπερηφάνειας που πηγάζει από την υγιή προφύλαξη του εαυτού μας, βασισμένη σε πραγματική γνώση των δυνατοτήτων και αδυνα¬μιών του ατόμου. Δεν είναι το ίδιο με την ψευτο-υπερηφάνεια ή την ψευτο-αυτοεκτίμηση, σε ένα περιβάλλον όπου η ματαιότητα και η αλαζονεία σκιάζει την πραγματική ταυτότητα του ατόμου και κρύβει ντροπή για τον εαυτό.
Φτάνοντας στο σημείο να εκτιμώ περισσότερο την αξία μου, η εμπιστοσύνη μου αυξάνεται όπως επίσης και η αίσθηση ότι είμαι ικανός να ζω υπεύθυνα και αποδοτικά. Αυτή η ανάπτυξη του ατόμου συνεισφέρει στη συναισθηματική και πνευματική ωρίμανση, κάτι που ενσωματώνεται στο πώς αισθάνομαι για τον εαυτό μου και πώς αντιλαμβάνομαι τις σχέσεις μου με τους άλλους.
“Σήμερα η υπευθυνότητα σημαίνει καθήκον, κάτι που επιβάλλεται σε κάποιον από εξωτερικούς παράγοντες. Αλλά η υπευθυνότητα με την πραγματική της έννοια είναι μια πράξη τελείως εθελοντική, είναι η ανταπόκρισή μου σε ανάγκες, είτε εκφράζονται
είτε δεν εκφράζονται, ενός άλλου ανθρωπίνου όντος.”
Erich Fromm, Ψυχοθεραπευτής
“...και να έχεις τη δύναμη να είσαι υπεύθυνος για τον εαυτό σου”.
Το να εκτιμάω την αξία μου και τη σοβαρότητά μου είναι μάταιο εάν αποτύχω στο να είμαι υπεύθυνος για τον εαυτό μου και τις πράξεις μου. Ο θετικός χαρακτήρας δημιουργείται. Προέρχεται από την υγιή αίσθηση του εαυτού, και όπως συμβαίνει σε όλα τα όντα πρέπει να καλλιεργηθεί.
Για τους ανθρώπους η ανάπτυξη είναι πάντα εφικτή. Όσο είμαστε ζωντανοί βελτιωνόμαστε, βαδίζουμε προς την πληρότητα χαρακτήρα και περισσότερη εντιμό¬τητα στη συμπεριφορά.
Η προσωπικότητα φαίνεται στις πράξεις, στις αξίες με τις οποίες συναλλασ¬σόμαστε τόσο με τον εαυτό μας όσο και με τους άλλους, με ένα τρόπο συνεχούς σεβασμού. Οι πράξεις μας μαρτυρούν τι είναι σημαντικό για μας. Τιμιότητα, κατανόηση, πειθαρχεία, εργατικότητα, σεβασμός, αφοσίωση, καλοσύνη, δύναμη, επιμονή, ευγνωμοσύνη, ευσπλαχνία και επιείκεια συμπεριλαμβάνεται στα χαρα¬κτηριστικά που δημιουργεί η ακεραιότητα του χαρακτήρα.
Ο χαρακτήρας διαμορφώνεται μέσα στην οικογένεια που αγαπά και αποδέχεται το παιδί και επιβεβαιώνει την αξία και σοβαρότητά του. Άτομα που έχουν ζήσει σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι απελευθερωμένοι από το αφόρητο βάρος, να προσπαθούν να αποδείξουν την αξία τους. Αισθάνονται άνετα να παρουσιάζουν την πραγματική τους εικόνα: άτομα που αγαπούν και αγαπιούνται.
Κάθε παιδί έχει την ανάγκη να του συμπεριφέρονται με σεβασμό, συνεχώς και από τις πρώτες στιγμές της ζωής του. Οι άνθρωποι μαθαίνουν να εκτιμούν την αξία τους μέσα στην ατμόσφαιρα της οικογένειας που αγαπάει και αποδέχεται. Παρόλα αυτά όμως υπάρχουν κι άλλοι χώροι που μπορούν να καλλιεργήσουν αυτά τα χαρακτηριστικά (όπως το σχολείο, η εκκλησία, ο εργασιακός χώρος). Αυτοί οι χώροι μπορούν να προσφέρουν την αναγκαία υποστήριξη για να δημιουργηθεί η ακεραιότητα του χαρακτήρα και η αυτοεκτίμησή μας.
Η ακεραιότητα του χαρακτήρα πρέπει να καλλιεργείται επίσης μέσα μας. Πρέπει να μάθουμε να επιβραβεύουμε την μοναδικότητά μας να επιβεβαιώνουμε την αξία μας, να εκτιμούμε την σοβαρότητά μας να υποστηρίζουμε τον εαυτό μας και να του υπενθυμίζουμε την αξία μας μέσα στις κοινότητες που ζούμε. Ένας χαρακτήρας που έχει μεγαλώσει σωστά, συνδυάζει την εκτίμηση προς την αξία του και τη σημασία του να δημιουργήσει έναν υγιή, αποδοτικό πολίτη.
“Η ακεραιότητα χωρίς γνώση είναι αδύναμη και άχρηστη, και η γνώση χωρίς ακεραιότητα είναι επικίνδυνη και φρικτή.”
S.Johnson, Άγγλος συγγραφέας
“...Να είμαι υπόλογος για τον εαυτό μου.”
Το να είμαι υπόλογος σημαίνει να δέχομαι την ευθύνη των πράξεών μου, τις συνέπειες της συμπεριφοράς μου. Η ευαισθησία που δημιουργούμε στην υγεία μας μέσω της δίαιτας και της άσκησης είναι ένα δείγμα του να είναι κανείς υπόλογος.
Όταν η υπευθυνότητα επιβάλλεται από εξωτερικούς παράγοντες είναι ενοχλητική, αλλά όταν η προσωπική ευθύνη πηγάζει από τις προσωπικές, εσωτε¬ρικές επιλογές τότε το άτομο απελευθερώνεται από τις οποιεσδήποτε παρανοήσεις.
Όταν τα άτομα είναι υπεύθυνα για τον εαυτό τους εκτιμούν την αξία τους πιστεύοντας ότι είναι ικανοί και ότι μπορούν να κάνουν δικές τους επιλογές. Δεν ζητούν από τους άλλους να φτιάξουν την ευτυχία τους και δεν επιρρίπτουν ευθύνες στους άλλους για τα προβλήματά τους. Αποδέχονται την ευθύνη της ζωής τους χωρίς να κατηγορούν τους άλλους ότι εμποδίζουν την εκπλήρωση των στόχων τους, και φροντίζουν για τον εαυτό τους.
Τα άτομα που είναι υπόλογα για τον εαυτό τους δεν ζουν απερίσκεπτα και επικίνδυνα. Διαλέγουν με σύνεση τις αξίες με τις οποίες θέλουν να ζήσουν. Μαθαίνουν από τα λάθη τους εκλαμβάνοντας τα ως ευκαιρίες μάθησης και βελτίωσης.
“...και να φέρεσαι υπεύθυνα προς τους άλλους.”
Όσο περισσότερο εκτιμούμε την αξία και τη σοβαρότητά μας τόσο περισ¬σότερο θα αναγνωρίζουμε και θα εκτιμούμε την αξία και τη σοβαρότητα των άλλων. Καθώς εξελισσόμαστε σε μοναδικά άτομα μαθαίνουμε να σεβόμαστε τη μοναδι¬κότητα των άλλων και να εκτιμάμε την αξία των διαφορών που υπάρχουν μεταξύ μας.
Όλοι είμαστε ανθρώπινα όντα και παρά ταύτα εκφραζόμαστε διαφορετικά λόγω των προσωπικών και πολιτισμικών διαφορών μας. Το να φερόμαστε υπεύθυνα προς τους άλλους μας οδηγεί στο να δεχτούμε αυτές τις διαφορές, να αναγνωρίσουμε το δικαίωμα των άλλων να κάνουν τις δικές τους επιλογές και να είναι υπόλογοι για τη δική τους συμπεριφορά.
Η απλή γνώση δεν είναι αρκετή. Η πραγματική εκτίμηση της αξίας των άλλων θα οδηγήσει τις πράξεις μας. Πράξεις μέσω των οποίων συμπεριφερόμαστε στους άλλους με σεβασμό και αξιοπρέπεια.
Ο κύριος τρόπος με τον οποίο δείχνουμε σεβασμό στους άλλους είναι να βγούμε από την αγχώδη κατάσταση του αυτο-ενδιαφέροντος έτσι ώστε να μπορέ¬σουμε να αφιερώσουμε αυτό το ενδιαφέρον στους άλλους και να τους ακούσουμε, να τους καταλάβουμε, να ενδιαφερθούμε.
Το να εκτιμάμε την αξία της ανθρώπινης ύπαρξης μας παρακινεί να πλησιά¬σουμε άλλους ανθρώπους που έχουν ανάγκη, να εκτιμήσουμε και να υποστηρί¬ξουμε τους θεσμούς και τα δικαιώματα από τα οποία εξαρτάται η δυνατότητα να είναι κανείς ένα αυθεντικό άτομο π.χ. η οικογένεια, η προσωπική και πολιτιστική κληρονομιά, το δημοκρατικό πολίτευμα, και ένα υγείες περιβάλλον για να μεγα¬λώσει κανείς.
Η υπευθυνότητα έχει μια προσωπική διάσταση, το να βρίσκει κανείς τρόπους να συναναστρέφεται με σεβασμό με τα άλλα μέλη της οικογένειας, τους φίλους τους, συναδέλφους, και τους πελάτες, τους αγνώστους που συναντάμε στο δρόμο και τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Υπευθυνότητα σημαίνει επίσης και συνεργασία.
Όλοι ανήκουμε σε ομάδες και θεσμούς μέσα από τους οποίους συναναστρε¬φόμαστε με άλλες ομάδες. Ως μέλη οικογενειών, σχολείων, επιχειρήσεων, κοινω¬νικών ομάδων, της πολιτείας και του κράτους πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και αφοσιω¬μένοι και να επιμένουμε όλες αυτές οι ομάδες να λειτουργούν με τους ίδιους υπεύ¬θυνους τρόπους.
Η κοινωνία μας συνεχώς τροποποιείται και απαρτίζεται από πολλές εθνικό¬τητες. Μία διάσταση αυτής της υπευθυνότητάς μας είναι να μάθουμε να εκτιμάμε αυτή την ποικιλία. Να δουλεύουμε για μια ειρηνική και παραγωγική μονάδα μέσα από εθνικές, πολιτισμικές και θρησκευτικές διαφορές.
Το να συμπεριφέρεσαι υπεύθυνα προς τους άλλους απαιτεί να έχεις την ικανότητα να εκτιμάς την αξία και τη σοβαρότητά σου. Η εκτίμηση της προσω¬πικής μας αξίας είναι το θεμέλιο και μετά μπορούμε να αναγνωρίσουμε και να εκτιμήσουμε την αξία των άλλων. Το να ενδιαφέρεσαι για τους άλλους υπεύθυνα σημαίνει το να γνωρίζεις πότε να αρνηθείς και πότε να δεχθείς. Το να πράττεις υπεύθυνα σημαίνει να σέβεσαι τους άλλους όπως σέβεσαι τον εαυτό σου.
Μαθαίνοντας να εκτιμάμε τα χαρίσματά μας μαθαίνουμε να εκτιμάμε και να ενθαρρύνουμε την ατομικότητα του ανθρώπου και τα χαρίσματα των άλλων.
Και γινόμαστε δημιουργικά μέλη ενός πλουσιότερου και υγιέστερου κόσμου.
“Κανείς δεν μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε
κατώτεροι χωρίς την άδεια μας”
Eleanor Roosevelt
Οι Βασικές Αρχές της Δημιουργίας της Αυτοεκτίμησης και
της Προσωπικής και Κοινωνικής Ευθύνης
Αυτό το κομμάτι μας δίνει πληροφορίες για το πώς μπορούμε να δη¬μιουργήσουμε την υγιή αυτοεκτίμηση, την προσωπική και κοινωνική υπευθυνό¬τητα. Το να λειτουργούμε ενάντια σ' αυτές τις αρχές, είναι καταστρεπτικό για την αυτοεκτί¬μηση και δεν ενθαρρύνει τους ανθρώπους ν’ αναλάβουν ευθύνες.
Σύμφωνα με τον ορισμό, η αυτοεκτίμηση είναι το:
“Να εκτιμάω την αξία μου και την σημαντικότητά μου και να έχω την ικανότητα να είμαι υπεύθυνος για τον εαυτό μου και ως προς τους άλλους.”
Ο ορισμός και οι αρχές, που περιγράφονται παρακάτω, βασίζονται σ’ ορισμένες υποθέσεις.
1. Η αυτοεκτίμηση δημιουργείται πάντα στα πλαίσια κοινωνικών σχέσεων. Αυτές οι σχέσεις είναι εσωτερικές (με τον εαυτό μας), εξωτερικές (ο εαυτός μας σε σχέση με τους άλλους και τον φυσικό κόσμο) και πέραν των ανθρώπων (ο εαυτός με το θεό/τον κόσμο/το σύμπαν).
2. Κάθε μία από αυτές τις αρχές εφαρμόζεται σ’ οποιαδήποτε ανθρώπινη σχέση: γονείς-παιδιά, εαυτός-σημαντικοί άλλοι, μεταξύ φίλων, καθηγητού-μαθητού, εργοδότη-εργαζομένου, φύλακα-κρατουμένου, ψυχοθεραπευτή-πελάτη, καταναλωτή-πωλητή, κ.λπ.
3. Η δημιουργία υγιούς αυτοεκτίμησης σχετίζεται άμεσα με, και προσφέρει ένα γερό υπόβαθρο για τη δημιουργία προσωπικής και κοινωνικής υπευθυνότητας.
4. Το να είναι κανείς υπεύθυνος πολίτης εξαρτάται από τη δημιουργία της προσωπικής και κοινωνικής υπευθυνότητας.
5. Η ικανότητα να μπορείς να συνεισφέρεις στη δημιουργία της αυτοεκτίμησης των άλλων ανθρώπων και στην προσωπική και κοινωνική τους υπευθυνότητα εξαρτάται από το επίπεδο της δικής σου εξέλιξης σ’ αυτούς τους τομείς.
Η δημιουργία υγιούς αυτοεκτίμησης είναι πάντοτε εφικτή. Όλοι μας μπο¬ρούμε ν' αλλάξουμε. Ο αυτοσεβασμός κάθε ατόμου μπορεί να επανέλθει. Σ’ αυτό το έντυπο προσφέρονται προτάσεις για μεμονωμένα άτομα, οικογένειες, κοινω¬νικές ή εκπαιδευτικές ομάδες που θα ήθελαν να βρουν τρόπους να εμφυσήσουν την φροντίδα του εαυτού στους ίδιους και στους άλλους.
Αυτό το υλικό παρουσιάζεται κατά τέτοιον τρόπο ώστε να κινητοποιήσει ζωτικά θέματα και να δώσει ερεθίσματα για περαιτέρω σκέψη, συζήτηση και μελέτη. Γι’ αυτό το λόγο στο τέλος του θέματος ακολουθεί λίστα αγγλόφωνων βιβλίων για παραπάνω ενημέρωση.
Ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους ν’ αναζητούν πρόσθετες πηγές γνώσεων δουλεύοντας την αυτοεκτίμησή τους. Το να αναγνωρίσει κανείς την ανάγκη για περισσότερες πηγές ή συμβούλους και μετά να προχωρήσει στην ανεύρεση αυτών είναι δείγμα υγιούς αυτοεκτίμησης και προσωπικής υπευθυνότητας.
“Πράξη” είναι μια σημαντική λέξη. Το ν’ αυξήσουμε την αυτοεκτίμησή μας και να δεχθούμε τις ευθύνες μας περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από το να διαβάζουμε ωραίες λέξεις. Πρέπει να μεταφέρουμε τις αρχές αυτού του άρθρου στην καθημερινή μας ζωή. Κάποιες φορές είναι εύκολο, άλλες όχι. Θα αισθανθού¬με ωραία όταν αποφασίσουμε να κάνουμε επίμονες και υπεύθυνες προσπάθειες και όταν αφιερώ¬σουμε ένα μέρος της ενεργητικότητάς μας στη συστηματική μελέτη, σκέψη και πράξη.
J Εκτιμώντας την αξία και τη σοβαρότητά μας
Η πρώτη κατηγορία βασικών αρχών αφορά την αναγνώριση και την εκτί¬μηση της προσωπικής μας αξίας και σοβαρότητας. Θέματα αυτής της αρχής θα συζητή¬σουμε παρακάτω.
F Αποδεχόμενοι τους εαυτούς μας
Ο καθένας από εμάς έχει μία επιθυμία: “θέλω να μ’ αγαπούν και να με απο¬δέχονται όπως ακριβώς είμαι.” Κάποιες φορές συναντάμε ανθρώπους που ανταπο¬κρίνονται σ’ αυτήν την επιθυμία μας. Σε τελευταία ανάλυση χρειάζεται να μάθου¬με να εκτιμάμε τον εαυτό μας.
Η αποδοχή του εαυτού μας ξεκινά με μία ειλικρινή ματιά στο ποιος είμαστε. Δεν είναι αναγκαίο να μας αρέσει οτιδήποτε ανακαλύψουμε. Για παράδειγμα, μπορεί να πούμε: “Ναι αναγνωρίζω ότι κάποιες φορές είμαι ανυπόμονος. Αυτό είναι ένα ανθρώπινο συναίσθημα και δεν χρειάζεται να το αρνούμαι ή να απεχθά¬νομαι τον εαυτό μου γιατί το αισθάνομαι.”
“Μου ανήκει οτιδήποτε με αφορά, το σώμα μου...τα συναισθήματά μου...οι πράξεις μου... Μου ανήκουν όλοι οι θρίαμβοι και επιτυχίες μου, όλες οι αποτυχίες και τα λάθη μου...Είμαι εγώ και αισθάνομαι καλά”
Virginia Satir, Οικογενειακή ψυχολόγος
Το θέμα εδώ δεν είναι να γίνετε αποδεκτός ή να αποκτήσετε αξία, αλλά ν’ αποδεχθείτε την αξία που ήδη υπάρχει. Τα συναισθήματά μας είναι μέρος του εαυτού μας και η αποδοχή τους χτίζει την αυτοεκτίμησή μας: “Αποδέχομαι τα συναισθήματά μου και αποδέχομαι τον εαυτό μου.” Εν συνεχεία αυτό μας οδηγεί στο να αποδεχθούμε μεγαλύτερη ευθύνη για τη ζωή μας: “Ξέρω ότι αισθάνομαι κατ' αυτόν τον τρόπο και μπορώ να διαλέξω πώς να συμπεριφερθώ. Δεν χρειάζεται να κατηγορώ κανέναν άλλο.”
Με το χρόνο, όλο και περισσότερο θ’ αποδεχόμαστε, θα εκτιμάμε και θα χαιρόμαστε τους εαυτούς μας όπως ακριβώς είμαστε. Ο καθένας μας είναι μονα¬δικός. Ο καθένας μπορεί να απολαμβάνει την ιδιαίτερη φυλή, εθνικότητα και πολι¬τισμό από το οποίο προέρχεται. Μπορούμε να εκτιμάμε το σώμα, το φύλο και τη σεξουαλικότητά μας. Μπορούμε ν’ αποδεχόμαστε τις ιδέες, τα συναισθήματα και τη δημιουργικότητά μας.
“Το περίεργο, παράδοξο είναι ότι όταν αποδέχομαι τον εαυτό μου
όπως είμαι, τότε μπορώ ν’ αλλάξω”
Carl Rogers, Ψυχολόγος
Η αποδοχή του εαυτού μας δεν μειώνει την ανάγκη γι’ αλλαγή και βελτίω¬ση. Είναι ακριβώς το αντίθετο, αυτό είναι το πρώτο βήμα που κάνουμε όταν θέλουμε ν’ αλλάξουμε. Αποφασίζουμε να κάνουμε κάτι διαφορετικά μόνο αφού αποδεχθούμε ποιοι είμαστε, που βρισκόμαστε και τι έχουμε την ικανότητα ν’ αλλάξουμε. Μπορού¬με να μάθουμε να κολυμπάμε μόνο εάν είμαστε διατεθειμένοι ν’ αναγνωρίσουμε ότι ήδη δεν γνωρίζουμε πώς κολυμπούν, θέλουμε να μάθουμε και έχουμε την ικανότητα της μάθησης.
F Θέτοντας ρεαλιστικές προσδοκίες
“Έχω το όνειρο ότι τα τέσσερα μικρά παιδιά μου, μία μέρα, θα ζουν σε
μία χώρα στην οποία δεν θα κρίνονται από το χρώμα του δέρματός τους,
αλλά από το περιεχόμενο του χαρακτήρα τους.”
Martin Luther King Jr.
Όταν αποφασίσουμε ν’ αλλάξουμε, βοηθά το να θέσουμε προσδοκίες στον εαυτό μας.
Τα όνειρα και οι στόχοι μας είναι σαν ένα περιβόλι: όση περισσότερη ενέργεια βάλουμε, τόσο περισσότερους καρπούς θα έχουμε. Χρειάζονται στόχοι οι οποίοι να είναι κατάλληλοι και πραγματοποιήσιμοι, Το να έχουμε χαμηλές απαιτή¬σεις δεν τιμά το ανθρώπινο πνεύμα μας. Από την άλλη πολύ υψηλές απαι¬τήσεις, μη ρεαλιστικές, μας στερούν την ομορφιά και τη χαρά των επιτευγμάτων μας. Το να έχουμε υψηλές απαιτήσεις από τους εαυτούς μας καταστρέφει το ανθρώπινο πνεύμα μας.
Κάποιοι από εμάς, έχουμε ασυνήθιστους στόχους. Αυτό είναι αποδεκτό εφ’ όσον είναι ρεαλιστικοί. Για παράδειγμα: Η Μάρβα Κόλλινς δίδασκε μαθητές του δημοτικού στο Σικάγο ελληνικά και λατινικά, ανώτερα μαθηματικά και να διαβά¬ζουν έργα του Σαίξπηρ. Πέρασε το μήνυμα στους μαθητές της ότι πίστευε ότι θα μπορούσαν να το επιτύχουν. Τους έδωσε πληροφορίες για τη μάθηση οι οποίες τους ενθουσίασαν και τους ενθάρρυνε να πάρουν την ευθύνη για την επιτυχία.
Το να θέτουμε τους δικούς μας στόχους αντικατοπτρίζει την αυτοεκτίμησή μας. “Θέλω να ωριμάσω προς τη δική μου κατεύθυνση και είμαι ικανός να προο¬δεύσω υπεύθυνα όσο μαθαίνω”. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι δεν βρισκό¬μαστε στη ζωή για να ζήσουμε σύμφωνα με τις προσδοκίες κάποιου άλλου. Για να προσφέρουμε κάτι μοναδικό στον κόσμο, χρειάζεται να εκτιμάμε την προσωπική μας αξία και να προσπαθούμε για την πραγματοποίηση των ονείρων μας.
F Συγχωρώντας τους εαυτούς μας και τους άλλους
"Ολόκληρο το εκπαιδευτικό μας σύστημα βασίζεται στις σωστές
απαντήσεις, κάτι που δημιουργεί ένα τεράστιο φόβο για τα λάθη
και καταπνίγει την δημιουργικότητα."
Arthur Combs, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Βόρειου Κολοράντο
Το να συγχωρώ σημαίνει να μην κρατάω πικρία. Όταν αφήνουμε την πικρία, προς τον εαυτό μας και τους άλλους να εξαφανιστεί, τότε μπορούμε να ζήσουμε αποδοτικά το σήμερα. Η συγχώρεσή μας απελευθερώνει από το βάρος της εχθρότητας που καταναλώνει την συνεργασία μας και φθείρει την αυτοεκτί¬μησή μας. Το να αποδεχτούμε την συγνώμη των άλλων, μας απελευθερώνει ώστε να προχωρήσουμε με τη ζωή μας.
Καινούριες και δύσκολες καταστάσεις είναι πιθανόν να γίνουν ευκαιρίες για μάθηση, όταν τις προσεγγίζουμε με κριτική προδιάθεση: “Αυτό το κομμάτι της δου¬λειάς μου με έχει δυσκολέψει στο παρελθόν. Αυτή τη φορά δεν στοχεύω στην τελειό¬τητα. Θα κάνω ότι καλύτερο μπορώ χωρίς να το συγκρίνω με το τέλειο.”
Όταν επιτρέπουμε τα σφάλματα, επιτρέπουμε στους εαυτούς μας και στους άλλους να μάθουν και να βρουν πιο θετικές κατευθύνσεις. Η εξέλιξη είναι εφικτή όταν είμαστε ανοιχτοί σε καινούριες ιδέες και δυνατότητες.
F Ρισκάροντας
"Η ασφάλεια είναι μια πρόληψη. Δεν υπάρχει στη φύση...
Η ζωή είναι μια περιπέτεια που ή τολμάς ή τίποτα."
Έλεν Κέλερ
Το να βρεις τη δύναμη να δοκιμάσεις καινούριες ιδέες, συμπεριφορές και δυνατότητες, να ριψοκινδυνεύεις και να τολμήσεις να “σπάσεις” τα “ασφαλή όρια”, είναι αναγκαία προϋπόθεση για την εξέλιξη και τη γνώση. Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι ο κύριος παράγων πρόβλεψης για την πνευματική υγεία είναι το πόσο διατεθειμένος είναι κανείς να ρισκάρει.
Η αλλαγή φοβίζει ακόμα και όταν αλλάζουμε κάτι που θέλουμε. Πολύ συχνά αισθανόμαστε πιο άνετα με ένα γνωστό πρόβλημα παρά όταν κάνουμε κάτι για την επίλυσή του. Γι’ αυτό το λόγο κάποιοι από εμάς δεν ωριμάζουν. Κολλάμε σε κάποιο γνωστό πρόβλημα αντί να ριψοκινδυνέ¬ψουμε τις άγνωστες ευθύνες μιας νέας ζωής. Για παράδειγμα το να ζητάμε προσοχή, χωρίς να ντρεπόμαστε, μπορεί να είναι δύσκολο διότι είναι μια καινούρια συμπεριφορά. Το να ρισκάρουμε και να ζητήσουμε την προσοχή που μας χρειάζεται, είναι ένα σημαντικό μέρος της ωρίμανσής μας. Το να “ακούμε” τις ανάγκες μας ενθαρρύνει τους άλλους να είναι υπεύθυνοι για τις δικές τους ανάγκες Το να φροντίζουμε τον εαυτό μας, μας καθιστά ικανότερους στο να φροντίζουμε τους άλλους και ενθαρρύνει και τους άλλους να κάνουν το ίδιο.
F Εμπιστευόμενοι τους εαυτούς μας και τους άλλους
“Όταν εμπιστεύεσαι πληγώνεσαι, αλλά όταν δεν εμπιστεύεσαι
δεν θα μάθεις ποτέ να αγαπάς.”
Mohandas Gandhi
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της ωριμότητας, αυξάνεται σταδιακά η εμπιστοσύνη μας ως προς την ωριμότητά μας. Ο ψυχολόγος Καρλ Ρότζερς ενθάρ¬ρυνε τους ανθρώπους να εμπιστεύονται τους εαυτούς τους ώστε να “αισθάνονται τα συναισθήματά τους... και να εκφράζονται με το δικό τους μοναδικό τρόπο.”
Το να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας, την κρίση μας, και τις ικανότητές μας, εμπνέει και μαθαίνει τους άλλους να εμπιστεύονται το δικό τους εαυτό. Όταν εμπιστευόμαστε τους άλλους, τους δείχνουμε ότι είναι άξιοι εμπιστοσύνης. Δεν μπο¬ρούμε να πάρουμε την ευθύνη για τις ζωές άλλων ανθρώπων και είναι πολύ σημαντικό να τους δώσουμε κάθε δυνατότητα να αναλάβουν την ευθύνη για την ίδια τους τη ζωή κι έτσι να μάθουν να εμπιστεύονται τον εαυτό τους.
Πριν εμπιστευτούμε κάποιον θα πρέπει να επιλέξουμε προσεκτικά. Δεν είναι “όλα ή τίποτα”, μπορεί να εμπιστευόμαστε κάποιον για κάποια θέματα και όχι κάποιον άλλο, και μπορούμε να χτίσουμε πάνω σε οποιαδήποτε εμπιστοσύνη υπάρχει τώρα. Μπορούμε να μάθουμε να εκτιμούμε το ρίσκο του να επεκτείνουμε λίγο περισσότερο την εμπιστοσύνη μας και όταν έχουμε τις ανάλογες επιβεβαι¬ώσεις να παίρνουμε το ρίσκο. Από την εμπειρία μας μπορεί να ωριμάσουμε με την επιτυχία ή να μάθουμε από την προσπάθεια μας.
“Λίγα πράγματα βοηθούν κάποιον περισσότερο από το να του δοθεί
η ευθύνη και να γνωρίζει ότι τον εμπιστεύονται.”
Booker T Washington
F Εκδηλώνοντας τα συναισθήματα μας
“Όλα τα συναισθήματα είναι αξιόλογα. Το πρόβλημα είναι πως
χρησιμοποιούμε αυτά τα συναισθήματα.”
Virginia Satir, οικογενειακή θεραπεύτρια
Από μόνα τους τα συναισθήματα δεν είναι ούτε καλά ούτε κακά. Είναι σημάδια βαθύτερων και πιο σημαντικών εννοιών, των αναγκών μας και των επιθυμιών μας. Μπορούμε να μάθουμε να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να μην πληγώνουμε τον εαυτό μας και τους άλλους. Εκφράζοντας τα αυθεντικά συναισθήματά μας κερδίζουμε περισσότερη γνώση του βαθύτερου εαυτού μας.
Μια άσκηση που μπορεί να βοηθήσει είναι η παρακάτω.
1. Στρέψτε την προσοχή σας στο πως αισθάνεστε. Πιο μέρος του εαυτού σας αισθάνεται τι;
2. Αναγνωρίστε στον εαυτό σας ότι αισθάνεστε κατ’ αυτόν τον τρόπο και δώστε ένα όνομα σ’ αυτό που αισθάνεστε. Εάν ακούσετε μια εσωτερική κρι¬τική για το ότι αισθάνεστε κατ’ αυτόν τον τρόπο, παραμερίστε την. Οποιοδήποτε συναίσθημα είναι αποδεκτό.
3. Αφήστε τον εαυτό σας να βιώσει τα συναισθήματα που έχετε. Διαχωρίστε τα συναισθήματα αυτά από οτιδήποτε άλλο τα αφορά.
4. Ρωτήστε τον εαυτό σας εάν θέλετε να εκφράσετε τα συναισθήματά σας τώρα ή κάποια άλλη χρονική στιγμή. Θέλετε να κάνετε κάτι τώρα, ή αργότερα; Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι έχετε επιλογές.
Για να ολοκληρωθεί κανείς σαν άτομο πρέπει να ωριμάσει η ικανότητά μας να εκφράζουμε τα πραγματικά μας συναισθήματα αυθεντικά και χωρίς χειρισμούς προς τους άλλους.
Για παράδειγμα, μπορούμε να πούμε, “Όταν σε βλέπω να κλωτσάς το σκυλί, θυμώνω”, αντί “με κάνεις έξαλλο! Εάν είχες καρδιά δεν θα το έκανες αυτό.”
Το να είσαι ανοιχτός να λες την αλήθεια και να είσαι αυθεντικός, εμπλου¬τίζει την ύπαρξή σου στη ζωή. Μπορείς να μοιραστείς τα θετικά συναισθήματα αγάπης ενδιαφέροντος, χαράς ανακούφισης και ενθουσιασμού, όπως επίσης μπορείς να μοιραστείς το θυμό, τη λύπη, τον πόνο, και τον φόβο. Εκτιμώντας τα πραγματικά μας συναισθήματα εναρμονίζουμε το τι εκφράζουμε, τι αισθανόμαστε και τι πράττουμε.
Οι διάφοροι πολιτισμοί διαφέρουν στον τρόπο έκφρασης τον συναισθη¬μάτων και του σεβασμού. Τιμώντας τις διάφορες παραδόσεις, μαθαίνουμε από πρόσφατες έρευνες πόσο σημαντικό είναι να εκφράζουμε στοργή. Ιδιαίτερα με τα παιδιά (καθώς επίσης και στους ενήλικες) έχουν βρεθεί υγιείς τρόποι να ανατρέφουμε, να αγγίζουμε, να αγκαλιάζουμε και να δείχνουμε την αγάπη μας.
F Εκτιμώντας τη δημιουργικότητά μας
“Χωρίς δημιουργικές προσωπικότητες ικανές να σκέπτονται και να κρίνουν ανεξάρτητα, η θετική εξέλιξη της κοινωνίας μας θα ήταν αδιανόητη όπως και η εξέλιξη της προσωπικότητας του ανθρώπου χωρίς την ύπαρξη της κοινότητας”.
Albert Einstein
Ο καθένας από εμάς έχει την δυνατότητα να είναι δημιουργικός και το να εκτιμάμε τη δημιουργικότητά μας είναι σημαντικό για την υγιή αυτοεκτίμηση. Η δημιουργική έκφραση εμφανίζεται σε πολλές μορφές - από την καλλιτεχνική ικανό¬τητα που εμφανίζεται στα μουσεία και στις αίθουσες συναυλιών, μέχρι την καλλιτε¬χνική ικανότητα να μεγαλώνεις παιδιά και να χτίζεις μια επιχείρηση.
Σε οποιαδήποτε μορφή της η δημιουργική έκφραση εξυψώνει τις εμπειρίες μας για ατομικότητα και προσωπική δύναμη.
F Εκτιμώντας την πνευματική μας ύπαρξη
Η πνευματικότητα αναφέρεται στο πως αισθανόμαστε τον εαυτό μας σε σχέση με το σύμπαν. Αναφερόμαστε σε αυτό με πολλούς τρόπους: σε σχέση με το Θεό με το θεϊκό μέσα μας. Το να γνωρίζουμε την πνευματική μας διάσταση μας βοηθά να δούμε τον εαυτό μας σαν άτομο με αξία.
Το να αισθανόμαστε την πνευματική μας πλευρά, είναι μέρος της ανθρώπινης ύπαρξής μας. Το να φροντίζουμε το πνεύμα μας είναι απαραίτητο εάν θέλουμε υγιή αυτοεκτίμηση. Ο διαλογισμός, η προσευχή, η βαθιά χαλάρωση ή οι ήσυχες στιγμές μας βοηθούν να έρθουμε σε επαφή με τον εσωτερικό μας κόσμο, και την ιερότητα της ζωής.
F Εκτιμώντας το μυαλό μας
“Οτιδήποτε αγγίζει ο άνθρωπος χρωματίζεται, με σκοπιμότητα...
Ο ανθρώπινος κόσμος είναι ο κόσμος της έννοιας. Ανέχεται την αμφιβολία,
την αντίφαση, την τρέλα ή την σύγχυση αλλά όχι την έλλειψη έννοιας.”
Ottavio Paz, Μεξικανός συγγραφέας
Πολλές φορές ο πόνος και η σύγχυση μας προέρχονται από τρόπους συμπε¬ριφοράς που προέρχονται από συνήθεια. Με την πάροδο του χρόνου, αρνητικές σκέψεις (είμαι πολύ παχύς, δεν είμαι αρκετά καλός γι’ αυτό) μπορεί να κυριεύ¬σουν το πως αισθανόμαστε για τον εαυτό μας. Όσο περισσότερο συμβιώνουμε με αυτές τις σκέψεις, τόσο περισσότερο ριζώνουν στη σκέψη μας, και τόσο περισ¬σότερο μοιάζουν με σωστή περιγραφή του εαυτού μας. Αυτό υπονομεύει την αυτοεκτίμησή μας και αποπροσανατολίζει οδυνηρά την συμπεριφορά μας. Χρειά¬ζεται να μην μείνουμε φυλακισμένοι των καταστροφικών σκέψεών μας. Όταν είμαστε διατεθειμένοι να ψάξουμε τις αρνητικές σκέψεις και εικόνες που έχουμε μέσα μας, απλές ιδέες, όχι απαραιτήτως πραγματικές, τότε μπορούμε ν’ αλλά¬ξουμε τον τρόπο που αισθανόμαστε για τον εαυτό μας.
Όταν αντικαταστήσουμε τις καταστρεπτικές και αβάσιμες σκέψεις με άλλες θετικές, εποικοδομητικές και τίμιες τότε θα είμαστε πιο χαρούμενοι και δημιουργικοί άνθρωποι με υγιέστερη αυτοεκτίμηση.
Ένα μέρος της ωριμότητάς μας είναι να μπορούμε να διαχωρίζουμε τις σκέψεις που χτίζουν την αυτοεκτίμηση από εκείνες που την καταστρέφουν. Το να θελήσουμε να λειτουργήσουμε με πιο υγιείς και υπεύθυνες σκέψεις και εικόνες είναι ένα σημαντικό κομμάτι της τέχνης του να ζεις συνειδητά.
F Εκτιμώντας το σώμα μας
“Πιστεύω στη σάρκα και στις ορέξεις. Η όραση, η ακοή, η αίσθηση είναι θαύματα και το κάθε ένα κομμάτι και άκρο μου είναι ένα θαύμα.”
Walt Whitman
Το σώμα μας, απλά και απαραίτητα, είναι ένα μέρος του ποιοι είμαστε. Το να ντρεπόμαστε για το σώμα μας ή να μην το αποδεχόμαστε αφαιρεί από την ολότητά μας σαν ανθρώπινα όντα το ίδιο με το να ντρεπόμαστε για το πνεύμα και το μυαλό μας. Μπορεί να μάθαμε αυτή την ντροπή, πρέπει όμως να μάθουμε και την αποδοχή.
Ο σεβασμός και η φροντίδα που δίνουμε στο φυσικό μας σώμα αντανακλά το σεβασμό και τη φροντίδα για τη ζωή. Το σώμα στεγάζει πέντε αισθήσεις, από τις οποίες κάθε μία εκπληρεί κάποιο σκοπό.
Παίρνοντας τη συνειδητή απόφαση να κατανοήσουμε, να διατηρήσουμε και να εξελίξουμε τις λειτουργίες του σώματός μας, βοηθάμε στην επιβεβαίωση της εκπλήρωσης και της ικανοποίησής μας.
Όσο περισσότερο απολαμβάνουμε το να χρησιμοποιούμε τις φυσικές μας αισθήσεις, τόσο περισσότερο απολαμβάνουμε το να είμαστε ο εαυτός μας. Έχοντας το προνόμιο να έχουμε ένα σώμα, ο κάθε άνθρωπος είναι ένα σεξουαλικό πλάσμα. Η εκτίμηση και η επιβεβαίωση του σώματος και της σεξουαλικότητάς μας είναι σημαντικά για τη φυσική και πνευματική μας υγεία, την αυτοεκτίμησή μας και την υπεύθυνη συμπεριφορά μας.
Για να κατανοήσουμε το ρόλο του σώματος μας για την ικανοποίησή μας, πρέπει να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας. Η προσοχή στην υγιή εξέλιξη του σώ¬ματός μας ενδυναμώνει την ικανότητά μας ν' αντισταθούμε σε ασθένειες, κατάπτωση και εξαρτήσεις. Η συνειδητή ή ασυνείδητη κακοποίηση των αισθή¬σεών μας μπορεί να καταστρέψει την αυτοεκτίμησή μας καθώς και την προσωπική και κοινωνική μας υπευθυνότητα.
Η πληρέστερη εκτίμηση της μοναδικής φύσης και της λειτουργίας του φυσικού σώματός μας μπορεί να μειώσει τον πόνο και τα προβλήματα της ζωής αντικα¬θιστώντας τα με χαρά και θαυμασμό.
J Εκτιμώντας την αξία και τη σοβαρότητα των άλλων
“Αυτός που μπορεί ν’ αγαπά τον εαυτό του, μπορεί ν’ αγαπά και τους άλλους.
Αυτός που έμαθε ν’ αποφεύγει την περιφρόνηση του εαυτού του,
έμαθε να μην περιφρονεί και τους άλλους.”
Paul Tillich, Θεολόγος και Φιλόσοφος
Η εκτίμηση της αξίας μας είναι παρόμοια σε πολλά σημεία με την εκτίμηση προς τους άλλους, και τα δύο όμως είναι σημαντικά για την αυτοεκτίμηση και την υπευθυνότητα.
F Επιβεβαιώνοντας τη μοναδική αξία κάθε ανθρώπου
“Όποτε χάνεται η γνώση ότι ο κάθε άνθρωπος είναι αντικείμενο ενδιαφέροντος
για μας απλά και μόνο διότι είναι άνθρωπος, ο πολιτισμός και η ηθική χάνονται
και είναι ζήτημα χρόνου η πλήρης δημιουργία της απανθρωπιάς.”
Albert Schweitzer
Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να τον αναγνωρίζουν και να τον εκτιμούν σαν ένα μοναδικό, αξιόλογο άτομο. Για να δούμε και να εκτιμήσουμε τη συμβολή του καθενός μας ως προς τους άλλους και την ανθρωπότητα χρειάζεται ν’ αναγνωρίσουμε τις μοναδικές δυνατότητες, τα θετικά προσόντα και τα χαρακτη¬ριστικά προσωπι¬κότητας. Ο καθένας από εμάς είναι μοναδικά προικισμένος και είναι χρήσιμος στην κοινωνία.
Δεν μπορούμε να βρούμε την πραγματική μας αξία όταν συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους ανθρώπους. Οι άνθρωποι δεν έχουν διαφορετική αξία, όλοι έχουμε την ίδια σαν ανθρώπινα όντα. Μπορούμε να επιβεβαιώνουμε τους πάντες, τις προσπάθειές τους, τους σκοπούς τους, και την αξία τους. Όταν φερό¬μαστε στους ανθρώπους μ’ αυτό το θετικό τρόπο, κι αυτοί θ’ ανυπομονούν να βρεθούν μαζί μας ξανά.
F Προσφέροντας προσωπική προσοχή
“Η κυρίαρχη μορφή της αγάπης μας είναι η προσοχή. Όταν αγαπάμε κάποιον του δίνουμε την προσοχή μας... Ο συχνότερος και πιο σημαντικός τρόπος με τον οποίο μπορούμε να δείξουμε την προσοχή μας είναι να ακούμε προσεκτικά”
Μ. Scott Peck, Ψυχολόγος
Όλοι χρειαζόμαστε προσοχή. Για να την παρέχουμε στους άλλους, χρειά¬ζεται να μάθουμε ν' ακούμε με απερίσπαστη συγκέντρωση και χωρίς διακοπές. Χρειάζεται επίσης, οι άλλοι να αισθάνονται αρκετά άνετα ώστε να ζητήσουν την προσοχή μας.
Αυτό μπορούμε να το επιτύχουμε ανταποκρινόμενοι με τέτοιο τρόπο ώστε να σεβόμαστε την ακεραιότητά τους και τη δική μας. Δεν είναι αρκετό να το αναγνω¬ρίζουμε αυτό. Πρέπει με κάποιον τρόπο να δείχνουμε το σεβασμό μας με λέξεις, με εκφράσεις, ή με πράξεις και μετά να βεβαιωθούμε ότι το άλλο άτομο κατανόησε το μήνυμα σεβασμού μας.
F Επιδεικνύοντας σεβασμό, αποδοχή και υποστήριξη
Τα ανθρώπινα οντά χρειάζεται να λαμβάνουν σεβασμό από το πρώτο λεπτό της ζωής τους. Οι πρώτες μας εμπειρίες είναι ιδιαιτέρως σημαντικές, αποτελούν το κριτήριο βάσει του οποίου θ’ αποφασίσουμε εάν μπορούμε να αισθανόμαστε ασφα¬λείς, επιθυμητοί και πολύτιμοι μέσα στον κόσμο.
Χωρίς υπερβολή, είναι σημαντικό ν’ αποδεχόμαστε και να εκτιμάμε τους ανθρώπους όπως είναι. Αυτό σημαίνει ν’ αποδεχόμαστε τα συναισθήματα, τις σκέψεις, το σώμα, το μυαλό και το πνευμάτων ανθρώπων. Σημαίνει επίσης την αποδοχή των ατομικών και πολιτιστικών διαφορών των άλλων. Πρέπει να βεβαιω¬θούμε ότι δεν ζητάμε από τους άλλους ν’ απαρνηθούν τον πραγματικό τους εαυτό για να κερδίσουν την αποδοχή και την αγάπη μας.
"Ζούμε με την ενθάρρυνση και πεθαίνουμε χωρίς αυτήν - αργά,
λυπηρά και θυμωμένα."
Celeste Holms, Ηθοποιός
Το να αποδεχόμαστε τους ανθρώπους δεν σημαίνει ότι θα εγκρίνουμε πάντα τις πράξεις τους. Μπορούμε να το ξεκαθαρίσουμε αυτό στη σκέψη μας, στα λεγόμενά μας και στις πράξεις μας.
Κάποιος που προσπαθεί και αποτυγχάνει, δεν είναι αποτυχημένος, όπως και κάποιος που κάνει κάτι λάθος δεν είναι κακός. Μπορούμε να φυλακίζουμε τους εγκληματίες, ή να είμαστε αντίθετοι με κάποιες πράξεις των άλλων χωρίς να τους καταδικάζουμε σαν άτομα.
Παρ’ όλο που δεν μπορούμε να αναλάβουμε την πρωταρχική ευθύνη για τη ζωή των άλλων, είμαστε υπεύθυνοι για τη δημιουργία και τη διατήρηση μιας κοινωνίας μέσα στην οποία όλοι μας θ’ απολαμβάνουμε το σεβασμό και την αξιο¬πρέπεια. Ο κάθε ένας από εμάς μπορεί να βρει τρόπους να εκφράζει το σεβασμό και την υποστήριξή του προς τους ηλικιωμένους, τους νέους, τους στερημένους.
F Θέτοντας ρεαλιστικές προσδοκίες
“Η ευτυχία βρίσκεται στη χαρά της επιτυχίας και
στον ενθουσιασμό της δημιουργικής προσπάθειας”
Franklin Rousevelt
Είναι σημαντικό για μας να ενθαρρύνουμε την τελειότητα σε προσωπικές, ακαδημαϊκές, καλλιτεχνικές, αθλητικές, κοινωνικές, πνευματικές και εργασιακές ικανότητες. Μπορούμε να το κάνουμε αυτό μέσα στην οικογένεια, στο σχολείο, και σε άλλες ομάδες. Το να ζούμε με προσδοκίες δημιουργεί κάποιο νόημα και προσφέρει κατευθύνσεις στις ζωές των ανθρώπων. Αποκτούν αίσθηση εμπιστο¬σύνης στον εαυτό τους και προσωπική ικανοποίηση ανακαλύπτοντας, εξελίσ¬σοντας και εκφράζοντας τις ικανότητές τους.
Οι πιο υγιείς στόχοι και προσπάθειές μας πηγάζουν από μία έμφυτη αίσθη¬ση προσωπικής ευθύνης. Το αντίθετο δεν αληθεύει, δηλαδή: κάνουμε κακό στα παιδιά και στους ενηλίκους όταν εξισώνουμε την αξία τους και το πόσο αξιαγά¬πητοι είναι με τα επιτεύγματά τους. Έχοντας αυτό στο νου μας πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι οι στόχοι που θα προτείνουμε στους άλλους θα πρέπει να είναι ρεαλιστικοί, κατάλληλοι και εφαρμόσιμοι.
F Παρέχοντας μια ευαίσθητη δομή
“Σπίτι είναι ο χώρος στον οποίο αγόρια και κορίτσια μαθαίνουν να περιορίζουν
τις επιθυμίες τους, να υποτάσσονται στους κανόνες και να υπολογίζουν
τα δικαιώματα και τις ανάγκες των άλλων”.
Sidonie Gruenberg, Ψυχολόγος
Για να πειραματιστούν και να ωριμάσουν οι άνθρωποι, χρειάζονται μια ξεκάθαρη αίσθηση δομής. Χρειαζόμαστε όρια, καθοδήγηση και κανόνες που θα εφαρμόζονται με συνέπεια και δικαιοσύνη. Αυτά μας παρέχουν ένα χώρο μέσα στον οποίο αισθανόμαστε αρκετά ασφαλείς ώστε να ερευνήσουμε τον κόσμο και τον εαυτό μας. Γνωρίζοντας ποια είναι η δομή μας μπορούμε να λειτουργούμε χωρίς το φόβο ότι το τόλμημά μας θα μας αποφέρει απόρριψη, απελπισία ή απώλεια.
Στην οικογένεια μας, στο σχολείο και σε άλλους χώρους μπορούμε να βοηθή¬σουμε να δημιουργηθούν ξεκάθαροι κανόνες οι οποίοι να είναι κατανοητοί απ’ άλλους τους συμμετέχοντες. Το θέμα είναι να καθορίσουμε τη δομή μας κατά τέτοιο τρόπο ώστε να πειραματιστούμε και να μάθουμε.
F Συγχωρώντας τους άλλους
“Το να σφάλλει κανείς είναι ανθρώπινο το να συγχωρεί είναι θεϊκό”
Alexander Pope, Άγγλος συγγραφέας
Όσο περισσότερο κοιτάμε μέσα μας, αποδεχόμαστε και συγχωρούμε ότι ανακαλύπτουμε, τόσο ευκολότερα μπορούμε να αποδεχτούμε και να συγχωρέ¬σουμε τους άλλους ανθρώπους. Το να κρατάμε κακία ή πικρία περιορίζει τις σχέσεις μας και την ικανότητά μας να ωριμάσουμε.
Δημιουργούμε την ανθρωπιά μας όταν είμαστε ανοιχτοί, εμπιστευόμαστε και επιβραβεύουμε, στις σχέσεις μας με τους άλλους. Όταν προσπαθούμε να ελέγξουμε τους άλλους με ενοχές ή ντροπή μπορεί να επιτύχουμε παροδικούς στόχους, αλλά αυτό δημιουργεί πικρία και μίσος προς τον εαυτό που διαρκεί.
F Ρισκάροντας
“Μάθηση…. δεν υπάρχει χωρίς ρίσκο, πάντα υπάρχει κάτι περισσότερο να μάθεις. Αλλά είναι ένα φανταχτερό ρίσκο. Η μοναδική φορά που το ρίσκο γίνεται σκληρό και απαράδεκτο είναι όταν προσπαθείς να το αποφύγεις”
Norman Cousins, Συγγραφέας
Βοηθάμε τα παιδιά μας, τους φίλους μας, τους συνεργάτες μας όταν τους ενθαρρύνουμε να ρισκάρουν, σε περίπτωση που αυτό είναι απαραίτητο για την ωρίμανσή τους και για την ανακάλυψη του εαυτού τους. Μπορούμε να το κάνουμε αυτό με λόγια και με παραδείγματα. Η λέξη “ρίσκο” αναγνωρίζει ότι όλες οι προσπάθειες μπορεί να μην είναι επιτυχείς. Ακόμα όμως και αυτές οι περιπτώσεις μπορεί να είναι εμπειρίες μάθησης. Τις περισσότερες φορές, εμείς οι άνθρωποι ωριμάζουμε όταν πρέπει ν’ αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες των πράξεών μας.
Έτσι λοιπόν αντί να προστατεύουμε τους άλλους από τις συνέπειες των πράξεών τους μπορούμε να τους βοηθήσουμε να διορθώσουν τα λάθη τους. Μπορούμε να τους προειδοποιήσουμε σχετικά με το τι έκαναν, μπορούμε να τους δείξουμε εναλλακτικές που δεν γνωρίζουν, και εκείνοι επωφελούνται όταν έχουν περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας στο μέλλον. Τα λάθη είναι ένα φυσικό κομμάτι της ζωής. Μαθαίνουμε όταν πειραματιζόμαστε. Λάθη και αποτυχίες είναι σημαντικά κομμάτια της διαδικασίας μάθησης.
Ο Αϊνστάιν απέτυχε στα μαθηματικά στο σχολείο. Ο Έντισον δοκίμασε 9.000 είδη νήματος πριν βρει το κατάλληλο για τις λάμπες. Ο Γουώλτ Ντίσνεϊ χρεοκόπησε πέντε φορές πριν φτιάξει την Ντίσνεϋλαντ. Εάν αποδεχτούμε τις αποτυχίες μας μπορούμε να συνεχίσουμε να ρισκάρουμε και να συνεχίζουμε με ενθουσιασμό και ικανοποίηση.
F Εκτιμώντας τα θετικά της πολυ-πολιτισμικής κοινωνίας
Η διαφορά είναι πηγή δύναμης και ισορροπίας. Πλουτίζουμε τη ζωή μας όταν εκτιμάμε και αποδεχόμαστε τις πολιτισμικές και εθνικές διαφορές στην κοινωνία μας. Πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι η πλούσια πολιτισμική μας ποικιλία επιτυγχάνεται μέσα από τη δική μας δέσμευση να είμαστε ένα “κράτος κάτω από τα μάτια του Θεού, με ελευθερία και δικαιοσύνη για όλους”.
Η Καλιφόρνια χαρακτηρίζεται από μεγάλη πολιτισμική ποικιλία. Συνεχί¬ζουμε έχοντας την ευκαιρία και την πρόκληση να δημιουργούμε μια πραγματική πολυ-πολιτισμική δημοκρατία. Κερδίζει η κοινωνία κι εμείς όταν ωριμάζει η αυτοεκτίμησή μας μέχρι του σημείου να μπορούμε να καλωσορίζουμε και να αισθανόμαστε άνετα με άτομα διαφορετικών πολιτισμών.
“Πόσο μονότονο θα ήταν το δάσος αν η μουσική προερχόταν
από τα δέκα καλύτερα πουλιά”
Ανώνυμος
F Αποδεχόμενοι τη Συναισθηματική Έκφραση
“Εάν παραδεχτούμε την κατάθλιψή μας ανοιχτά και ελεύθερα, όσοι βρίσκονται γύρω μας, θα λάβουν από αυτό την εμπειρία της ελευθερίας
και όχι την ίδια την κατάθλιψη.”
Rollo May, Ψυχολόγος
Σαν αποτέλεσμα της πολιτισμικής μας εκπαίδευσης πολλοί από εμάς πιστεύουν ότι δεν θα πρέπει ποτέ να κλαίμε ή να φοβόμαστε. Μας έμαθαν ότι δε θα πρέπει να θυμώνουμε, να είμαστε επιθετικοί. Σαν αποτέλεσμα οι περισσότεροι από εμάς, ντρεπόμαστε όταν εκφράζουμε τα βαθύτερά μας συναισθήματα. Πρέπει να αποδε¬χόμαστε, να εκτιμάμε και να ενθαρρύνουμε τις εμπειρίες μας και την έκφραση των αληθινών συναισθημάτων μας.
Αυξάνουμε την αυτοεκτίμησή μας όταν προσφέρουμε ένα περιβάλλον στο οποίο οι άνθρωποι αισθάνονται ασφαλείς να βιώνουν τα πραγματικά τους συναι¬σθήματα, να μιλούν και να φέρονται με τρόπο ανάλογο με τον βαθύτερο εαυτό τους. Τέτοιες ευκαιρίες τους επιτρέπουν να ανακαλύψουν και να εκτιμήσουν τη μοναδι¬κότητά τους, να είναι πιο ζωντανοί και να μοιραστούν τον πλούτο τους μαζί μας.
Παρ’ όλο που η κοινωνία μας πολύ συχνά επικαλείται την αρετή της τιμιό¬τητας, αυτό πολύ σπάνια επεκτείνεται στη δημιουργία ατμόσφαιρας στην οποία η έντιμη έκφραση θα επιβραβεύεται και θα γίνεται αποδεκτή. Δεν είναι εύκολο οι άνθρωποι να εκφράσουν ελεύθερα τα συναισθήματά τους εάν υποπτεύονται ότι θα γελοιοποιηθούν και θα τιμωρηθούν γι’ αυτά. Εάν θέλουμε τιμιότητα πρέπει να λειτουργούμε ανάλογα ώστε να βοηθήσουμε την πραγματοποίησή της.
F Να διαπραγματευόμαστε αντί να κοινοποιούμε
“Πράξεις βίας στην κοινωνία μας γίνονται κυρίως από αυτούς που προσπαθούν
να δείξουν ότι και αυτοί είναι σημαντικοί...
Η βία πηγάζει από υπερβολή αλλά και από έλλειψη δύναμης”
Rollo May, Ψυχολόγος
Η κακοποίηση - φυσική, συναισθηματική και λεκτική - είναι πάντα καταστρε¬πτική. Ποτέ δεν επιτρέπεται να επιβάλλεται τραυματισμός, ντρόπιασμα ή εξευτε¬λισμός σε κάποιο ανθρώπινο όν. Αυτό δείχνει ασέβεια στην αξιοπρέπεια του ατόμου. Εάν σκεφθούμε τη διαμάχη σαν πρόβλημα προς επίλυση και όχι σαν μάχη που πρέπει να κερδιθεί, μπορούμε να διαπραγματευτούμε.
Ο καθένας κερδίζει και ωριμάζει. Όσο περισσότερο εμπιστευόμαστε την αξία μας, τόσο λιγότερο χρειαζόμαστε να κερδίζουμε μάχες για ν’ αποδείξουμε ότι αξίζουμε. Όσο περισσότερο αναγνωρίζουμε την αξία της ζωής μας και την αξία της ζωής των άλλων, τόσο πιθανότερο είναι να βρούμε λογικούς και αξιοσέ¬βαστους τρόπους να επιλύσουμε τις διαφορές μας.
F Αυξάνοντας την υπευθυνότητα για τον εαυτό μας
Εκτός από την εκτίμηση της αξίας μας και της αξίας των άλλων, η αποδοχή της ευθύνης για τον εαυτό μας είναι η τρίτη κατηγορία των βασικών αρχών που σχετίζονται με την αυτοεκτίμηση, την προσωπική και την κοινωνική υπευθυνότητα.
F Παίρνοντας την ευθύνη για τις Αποφάσεις και τις Πράξεις μας
“Η φιλοσοφία ενός ανθρώπου δεν εκφράζεται με λόγια με τον καλύτερο τρόπο. Εκφράζεται καλύτερα με τις επιλογές που κάνει. Η διαδικασία αυτή δεν τελειώνει ποτέ μέχρι να πεθάνουμε. Και οι επιλογές μας είναι τελικά δική μας ευθύνη”
Eleanor Roosevelt
Σ’ όλη την ανθρώπινη ιστορία οι άνθρωποι αγωνίζονται ανάμεσα στο ρίσκο της ελευθερίας και στην προσωρινή ασφάλεια της σκλαβιάς. Την ίδια επιλογή αντιμε¬τωπίζουμε καθημερινά. Καθώς αναλαμβάνουμε περισσότερες ευθύνες για τις επιλογές και τις πράξεις μας, αισθανόμαστε μεγαλύτερη χαρά και περισσότερη ελευθερία.
Η ικανότητά μας να υπολογίζουμε τα θετικά και τα αρνητικά σε ένα πρόβλημα, να παίρνουμε κάποια απόφαση και να δεχόμαστε την ευθύνη γι’ αυτή την απόφαση είναι σημαντικές ενδείξεις της ωριμότητάς μας.
Το να δεχόμαστε την ευθύνη σημαίνει να μην κατηγορούμε άλλους ανθρώπους ή καταστάσεις αν οι επιλογές μας αποβούν λανθασμένες ή επίπονες.
Ένα άλλο θέμα της ευθύνης των επιλογών μας είναι η διάθεσή μας να δεσμευτούμε. Σε μια κοινωνία που τόσα πράγματα είναι αναλώσιμα κάποιοι από μας εκλαμβάνουν τις δεσμεύσεις με τον ίδιο τρόπο. Μόνο όταν δεσμευτούμε να ζήσουμε τη ζωή μας μέσα σε δύσκολους και απαιτητικούς καιρούς, χωρίς να αποφεύγουμε ή να αποζητάμε ανακούφιση, ωριμάζουμε σαν άτομα και μέσα στις σχέσεις μας.
F Όντας ένα Ολοκληρωμένο Άτομο
“Η πληρότητα είναι η κατάσταση του να είσαι ολοκληρωμένος. Όταν είμαστε ολοκληρωμένοι, οι σκέψεις μας, τα λεγόμενά μας και οι πράξεις μας είναι
σύμφωνα μεταξύ τους και αντικατοπτρίζουν τη φιλοσοφία που
υποστηρίζουμε και τις βαθύτερές μας αξίες.”
Emmett Miller, Ιατρός
Το να ζούμε ολοκληρωμένα είναι σημαντικό για να μπορούμε να εκτιμάμε τον εαυτό μας. Ένα σημαντικό σημείο της πληρότητας είναι να είμαστε τίμιοι στις συναλλαγές μας με τους άλλους, το οποίο προϋποθέτει να είμαστε τίμιοι με τον εαυτό μας. Αυτό δεν σημαίνει να χρησιμοποιούμε άσχημη γλώσσα ή συμπεριφορά (“ωμή τιμιότητα”), αντίθετα σημαίνει να λέμε απλά την αλήθεια χωρίς να κατηγο¬ρούμε κανένα για τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις πράξεις μας.
Σε μικρή ηλικία δημιουργούμε δικαιολογίες αυτοπροστασίας που μας διευκο¬λύνουν ν’ αποφύγουμε να εξετάσουμε ανοιχτά τον εαυτό μας. Η απόκτηση της ωριμό¬τητας είναι μια διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει το να βλέπουμε με τιμιότητα τον εαυτό μας, ν’ αναγνωρίζουμε τις δικαιολογίες που χρησιμοποιούμε και να αλλάζουμε από το αυτοπροστατευτικό και περιοριστικό στάδιο σε πιο ανοιχτό και αποδοτικό τρόπο ζωής. Ο τίμιος, πλήρως υπεύθυνος και συνειδητά κατευθυνόμενος τρόπος ζωής, δείχνει μια υγιή αυτοεκτίμηση.
F Εξελίσσοντας και καταλαβαίνοντας τις αξίες μας
Η ωριμότητα και το να γίνουμε ο πραγματικός μοναδικός εαυτός μας, απαιτεί ν’ αποκτήσουμε και να ακολουθούμε κάποιες βασικές αξίες. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν, αλλά όχι να περιορίζονται, τις: εμπιστοσύνη, ελευθερία, συγχώρεση, τιμιότητα, ακεραιότητα, αλήθεια, υπομονή, να είμαστε ανοιχτοί με τον εαυτό μας και τους άλλους, υπευθυνότητα, συνεργασία, αυτοπειθαρχία, ανοχή, κουράγιο, λογική, σεβασμός, οικογενειακή θαλπωρή, εργατικότητα, συμμετοχή και αγάπη.
Η αύξηση των αξιών και των υγιών συμπεριφορών είναι σημαντικές στην δημιουργία θετικού και υπεύθυνου χαρακτήρα.
F Προσέχοντας τη Φυσική μας Υγεία
“Όποιος έχει υγεία, έχει ελπίδα και οποίος έχει ελπίδα έχει τα πάντα”
Αραβική παροιμία
Η φυσική άσκηση βοηθά να βελτιώσουμε την υγεία μας και την αίσθηση ότι είμαστε καλά. Η άσκηση έχει πολλά θετικά αποτελέσματα στο μυαλό μας. Εάν δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε φυσιολογικά στις καθημερινές μας δραστηριότητες η αυτοεκτίμησή μας υποφέρει.
Η ζωτικότητα μας και η ικανότητά μας να ζούμε καλά μέσα στην αγχώδη κοινωνία μας εξαρτάται από τη φυσική και συναισθηματική μας υγεία. Όταν δεν μπορούμε να χειριστούμε σωστά τις στρεσογόνες καταστάσεις και το άγχος που μας διακατέχει, η όλη κατάσταση συμβάλλει στη δημιουργία προβλημάτων όπως καρδιακά νοσήματα, έλκη, πνευματική και συναισθηματική κατάπτωση.
Υπό την επήρεια του στρες, μπορεί να στραφεί κανείς σε φαρμακευτικές τοξικές ουσίες οι οποίες μπορεί να καταστρέψουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, να δημιουργήσουν δυσκολίες στην επίτευξη υγιούς οργανισμού, πνεύματος και αυτοεκτίμησης.
Το καλύτερο κίνητρο για να φροντίσουμε την υγεία μας είναι η βαθιά αίσθηση της αξίας μας. Όταν ενδιαφερόμαστε για τον εαυτό μας, σεβόμαστε το σώμα μας, ακολουθούμε μία ισορροπημένη δίαιτα με θρεπτικές τροφές και ασκούμαστε αρκετά.
F Λαμβάνοντας την Ευθύνη των Πράξεων μας σαν Γονείς
Αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα του ρόλου, οι υπεύθυνοι γονείς ψάχνουν πληροφορίες για δημιουργικούς τρόπους ανατροφής των παιδιών, με αγάπη και κατανόηση. Αυξάνοντας την κατανόησή μας και πλουτίζοντας τις ικανότητές μας σαν γονείς βρίσκουμε συνεχώς τρόπους να πράξουμε διαφορετικά
Συνεχώς ωριμάζουμε και συνεπώς βρίσκουμε πιο αποδοτικές και υγιείς μεθό¬δους. Όταν διαπιστώσουμε αυτά είναι σημαντικό να μην χάνουμε χρόνο αισθανόμενοι ενοχές. Οι ενοχές μπλοκάρουν την ωριμότητά μας και μειώνει τις ικανότητές μας να λειτουργήσουμε αποδοτικά σαν γονείς. Αντί γι’ αυτό, μπορούμε να αναγνωρίσουμε και ν’ αποδεχτούμε το παρελθόν μας και να γιορτάσουμε την νεοαποκτηθείσα γνώση και κατανόηση, και να κάνουμε οτιδήποτε χρειάζεται για ν’ αλλάξουμε.
Χρειάζεται επίσης να σεβαστούμε και να καλλιεργήσουμε τις ικανότητες των παιδιών μας να παίρνουν αποφάσεις, καθώς επίσης και ν’ αναλαμβάνουν την ευθύνη γι’ αυτές. Σαν γονείς μπορούμε να τους διδάξουμε, με την πάροδο των χρόνων, να φροντίζουν για την ζωή τους. Αυτό απαιτεί κατανόηση ως προς το γεγονός ότι είναι φυσικό να κάνουν λάθη όσο μαθαίνουν, ότι ο εγκέφαλός τους αναπτύσσεται ακόμα και ότι μπορούν να κατανοήσουν πλήρως κάποια θέματα μόνο μετά από κάποια συγκεκριμένα στάδια της ανάπτυξης τους.
Η σημερινή κοινωνία περιλαμβάνει μία μεγάλη ποικιλία γονέων. Οποιεσδή¬ποτε και εάν είναι οι συνθήκες σε κάποια οικογένεια, οι γονείς επωφελούνται όταν ανα¬γνωρίζουν τις δυνατότητες και τα όριά τους. Αυτή η γνώση τους επιτρέπει να στρα¬φούν προς νέα πληροφόρηση ή βοήθεια όταν αυτοί και τα παιδιά τους τη χρειάζονται.
Ο σεβασμός και η φροντίδα που χρειάζονται τα παιδιά μας από εμάς είναι παρόμοια με αυτό που όλοι χρειαζόμαστε από άτομα κύρους (τους δασκάλους, τους εργοδότες μας, τους αστυνομικούς, τους πολιτικούς κ.λπ.) Αντί να κάνουμε κήρυγμα στα παιδιά μας προσπαθώντας να παρουσιάσουμε την εικόνα που θα θέλαμε να είναι, μπορούμε να γίνουμε βοηθοί τους να ξεπεράσουν τις δυσκολίες και τα εμπόδια που παρουσιάζονται καθώς χαράζουν το δικό τους δρόμο στη ζωή.
“Όλοι κουβαλάμε τους γονείς μας μέσα μας. Η παρουσία τους γίνεται
αισθητή ακόμα να γκρινιάζουν, να επαινούν, να απειλούν, να κρίνουν,
να δίνουν συμβουλές. Εάν οι γονείς μας ήταν «σοφοί» και πρόσφεραν αγάπη,
η παρουσία τους είναι χρήσιμη και επίσης μία ευχάριστη παρέα.
Εάν οι γονείς ήταν σκληροί, αναίσθητοι, δεν πρόσφεραν αγάπη και
έδιναν λάθος κατευθύνσεις η παρουσία τους είναι καταστρεπτική.”
Jack Lee Rosenberg & Marjorie L. Rand, Ψυχοθεραπευτές
J Αυξάνοντας την Ευθύνη μας προς τους Άλλους
Η τέταρτη κατηγορία βασικών αρχών αφορά το να φερόμαστε υπεύθυνα προς τους άλλους.
F Σεβόμενοι την ανθρώπινη αξιοπρέπεια
“Όταν οι άνθρωποι αρχίζουν ν’ αγνοούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια,
πολύ σύντομα θ’ αρχίσουν να αγνοούν και τ’ ανθρώπινα δικαιώματα.”
O.K. Chesterton, Άγγλος συγγραφέας
Είναι σημαντικό ν’ αναγνωρίσουμε ότι τα πιο πολύτιμα προσόντα μας βρίσκονται μέσα μας. Η εσωτερική μας δύναμη, οι εμπειρίες μας και οι αλήθειες μέσα μας δεν χάνονται ούτε καταστρέφονται ή αφαιρούνται. Κάθε άτομο έχει μία έμφυτη αξία και μπορεί να προσφέρει στην ανθρώπινη κοινότητα. Όλοι μπορούμε να μεταχει¬ριζόμαστε τους άλλους με σεβασμό και αξιοπρέπεια, να προσφέρουμε δυνατότητες να γίνουν οι ζωές μας πληρότερες, να βοηθήσουμε και να βοηθη¬θούμε να βρούμε και να εξελίσσουμε τα μοναδικά δώρα που κρύβουμε μέσα μας. Όλοι μας αξίζουμε κάτι τέτοιο και μπορούμε να το επεκτείνουμε και στους άλλους.
F Ενθαρρύνοντας Ανεξαρτησία, Αυτονομία και Ικανότητα
Είμαστε υπεύθυνοι όταν ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους να εξελιχθούν πέρα από την εξάρτηση, προς την ανεξαρτησία και την αλληλοεξάρτηση. Οι σύμβουλοι λένε “μην δένεις τα κορδόνια στο παπούτσι ενός παιδιού εάν μπορεί να το κάνει μόνο του. Ενθαρρύνετε τους υπαλλήλους να σκεφθούν λύσεις για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Γίνετε βοηθός αντί να σώζετε από δύσκολες καταστάσεις. Συμπε¬ριφερθείτε στους ανθρώπους σαν να είναι ικανοί”.
“Όταν δώσεις σε κάποιον ένα καρβέλι ψωμί του δίνεις τροφή για μια μέρα.
Εάν του διδάξεις πώς να καλλιεργεί σιτάρι του δίνεις τροφή για μία ζωή.”
Κινέζικη παροιμία
Οι νέοι πρέπει να προσπαθούν -και να επιτυγχάνουν- για να μάθουν πώς να δημιουργούν και να διατηρούν την αίσθηση της ικανότητας. Μπορούμε να τους υποστηρίξουμε και να τους βοηθήσουμε να ξεφύγουν από αρνητικές σκέψεις (όπως “ποιος νομίζεις ότι είσαι;”)
“Κάνε ότι μπορείς, με ότι μέσα διαθέτεις, εκεί που βρίσκεσαι”
Theodore Rousvelt
Κάποιοι από εμάς χρειαζόμαστε βοήθεια για να σταθούμε και να ζητήσουμε αυτό που χρειαζόμαστε. Όταν πρόκειται γι’ αυτό, μπορούμε να βοηθηθούμε απο¬κτώντας ικανότητες διαπραγμάτευσης. Ενημερώνουμε τους ανθρώπους γύρω μας ότι μπορούνε να ζητάνε ότι χρειάζονται ακόμα και αν εμείς δεν είμαστε οι κατάλ¬ληλοι για να τους το δώσουμε.
Οι άνθρωποι χρειάζονται ενθάρρυνση για να προσπαθήσουν να πραγματο¬ποιήσουν τα όνειρά τους, για να έχουν εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους και να ρισκάρουν για την επιτυχία.
F Δημιουργώντας το αίσθημα του ανήκειν
“Ο άνθρωπος δεν είναι νησί, αποκλειστικά μόνος.
Κάθε άνθρωπος είναι ένα μέρος της ηπείρου, ένα μέρος του κυρίως κόσμου.”
John Donne, Άγγλος ποιητής
Όλοι οι άνθρωποι θέλουν ν’ ανήκουν κάπου. Η αίσθηση του ανήκειν δημιουργεί τα θεμέλια της ατομικής ταυτότητας, της ελευθερίας και της εξέλιξης. Δεν μπορούμε να εκτιμάμε τον εαυτό μας, μέχρι τη στιγμή που θα αισθανθούμε ότι οι άλλοι μας υπολογίζουν και ενδιαφέρονται για εμάς. Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά, έχουν την ανάγκη να αισθανθούν ότι ανήκουν -και όχι ότι είναι κτήμα- στην οικογένεια τους. Σε ιδανικές καταστάσεις η οικογένειά μας ανοιχτά αναγνω¬ρίζει τις εμπειρίες μας, συμπεριλαμβανομένων των αδυναμιών και των λαθών μας, σ’ ένα περιβάλλον συνεχούς αποδοχής, κατανόησης εμψύχωσης και υποστήριξης.
Ένας λόγος για τον οποίο υπάρχουν οι εφηβικές συμμορίες είναι ότι προσφέ¬ρουν την αίσθηση του ανήκειν. Πολλές οικογένειες, σχολεία, κοινότητες δεν το προσφέρουν. Κάθε κοινότητα χρειάζεται χώρους όπου ο πολίτης θα μπορεί να μιλήσει ανοιχτά και θα αισθανθεί αποδεκτός. Οι ομάδες υποστήριξης το προσφέρουν αυτό. Άλλες δυνατότητες είναι τα κέντρα για εφήβους με εθελοντές ειδικά εκπαιδευμένους ν’ ακούν και να απαντούν με τρόπους που να δείχνουν ενδιαφέρον.
F Αποκτώντας βασικές ικανότητες
“Όταν οι δυνατότητες ενός ανθρώπου πιστοποιηθούν και γίνουν αποδεκτές, αυτός μπορεί ν' αναλάβει τις ευθύνες των πράξεών του και ν’ αποκτήσει μία αίσθηση κατεύθυνσης, περισσότερη εμπιστοσύνη και βελτιωμένη αυτοεκτίμηση.”
Connie Paladino, Σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού
Οι βασικές ικανότητες είναι απαραίτητες για την επιβίωσή μας. Το να μπορούμε να διαβάζουμε, να γράφουμε, να προσθέτουμε και να αφαιρούμε, για παρά¬δειγμα, είναι σημαντικά για την αποδοτική συμμετοχή μας στην κοινωνία. Χρεια¬ζόμαστε, επίσης, ικανότητες για να δουλέψουμε. Καθημερινά η κατάσταση γίνεται δυσκολότερη και χρειάζεται περισσότερη εκπαίδευση για να αποκτηθούν τα ανάλογα προσόντα.
Η απόκτηση των ικανοτήτων οδηγεί στην αύξηση της αυτοεκτίμησης. Εκτός από τις βασικές ικανότητες μπορούμε να εξερευνήσουμε μία μεγάλη ποικιλία άλλων ταλέντων, καλλιτεχνικά, αθλητικά, χειρονακτικά, και τεχνολογικά είναι μόνο μερικά από αυτά.
Η κοινωνία μας ωφελείται όταν παρέχονται δυνατότητες σ’ όλους τους ανθρώπους να εξελίξουν τις βασικές ικανότητές τους. Όσο περισσότερες ικανό¬τητες έχουν οι άνθρωποι μας τόσο περισσότερο παραγωγικές είναι οι κοινότητές μας για την ωριμότητα των ανθρώπων και τη ζωή τους.
F Προσφέροντας υποστήριξη και ασφάλεια
“Εάν μία ελεύθερη κοινωνία δεν μπορεί να βοηθήσει τους πολλούς που
είναι φτωχοί, δεν μπορεί να σώσει τους λίγους που είναι πλούσιοι”
John F. Kennedy
Η αυτοεκτίμηση εκφράζεται μέσα από την τρυφερότητα και το κουράγιο να υποστηρίξετε αυτούς που κάποια στιγμή δεν μπορούν να υποστηρίξουν τον εαυτό τους. Χωρίς την δημιουργία εξάρτησης από την υποστήριξη, εμείς που έχουμε τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε τις ευαίσθητες, εκδηλωτικές και γεμάτες αγάπη πτυχές του εαυτού μας είμαστε υπεύθυνοι να βοηθήσουμε τους άλλους στο ταξίδι τους για μια ζωή πιο γεμάτη και πιο παραγωγική.
Ο στόχος μας όταν προσφέρουμε στους άλλους υποστήριξη, ασφάλεια και βοήθεια είναι να ενθαρρύνουμε την αυτοεκτίμηση και την αυτονομία. άτομα σωματικά πληγωμένα, για παράδειγμα, χρειάζονται εξαρτήματα και ευκαιρίες όταν αποκτούν ξανά την αίσθηση της αξίας, της ικανότητας και της παραγωγικότητας.
F Υποθάλποντας ένα δημοκρατικό περιβάλλον
Όποτε είναι εφικτό, πρέπει να φτιάχνουμε τις ομάδες και τις επιχειρήσεις κατά τέτοιον τρόπο ώστε να όλα τα μέλη να λαμβάνουν μέρος στη λήψη αποφάσεων και κανονισμών και, φυσικά, τις συνέπειες όταν οι κανονισμοί αυτοί δεν τηρούνται. Τα μέλη της οικογένειας, οι υπάλληλοι, οι μαθητές και οι πολίτες που αναμιγνύονται στις διαδικασίες της λήψης αποφάσεων, αποκτούν αυτοεκτί¬μηση και δυναμώνουν την αίσθηση του ανήκειν.
Κάποιες φορές πιστεύουμε ότι εάν δημιουργήσουμε ένα δημοκρατικό περι¬βάλλον στο σπίτι, στο χώρο εργασίας ή στο σχολείο, θα υπονομεύσουμε την αρμο¬διότητα κάποιου και θα ενθαρρύνουμε την ανευθυνότητα. Στην πραγματι¬κότητα η δημοκρατία λειτουργεί θαυμάσια όταν όλοι έχουμε αυτοπειθαρχία και προσωπική και κοινωνική υπευθυνότητα. Μαθαίνοντας τη δημοκρατία στο σπίτι, δημιουργούμε τις υγιέστερες δυνατές βάσεις για την υπόθαλψη της δημοκρατίας στις κοινότητες και στις χώρες μας.
F Αναγνωρίζοντας την ισορροπία μεταξύ της Ελευθερίας και της Υπευθυνότητας
Η ελευθερία χωρίς την υπευθυνότητα καταλήγει σε καταστρεπτική αναρχία. Η υπευθυνότητα χωρίς την ελευθερία καταλήγει στη σκλαβιά, τη φυλάκιση του ανθρώπινου μυαλού και πνεύματος. Μια ιδανική κοινωνία αναγνωρίζει την ελευθερία και την υπευθυνότητα σαν σημαντικά στοιχεία της ατομικής και της κοινωνικής ζωής. Αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα και των δύο χωρίς να δίνουμε έμφαση στο ένα υποβι¬βάζοντας το άλλο, μπορούμε να κρατήσουμε μια υγιή ισορροπία μεταξύ των δύο.
“Ο σκοπός της τέχνης, ο σκοπός της ζωής μπορεί να είναι μόνο
το να αυξήσει το ποσοστό της ελευθερίας και της ευθύνης
που βρίσκεται σε κάθε άτομο και στον κόσμο.”
Albert Camus, Γάλλος φιλόσοφος
Η πληρέστερη έκφραση της ευθύνης για εμάς τους ανθρώπους, υπάρχει όταν αποδεχτούμε την ευθύνη προσωπικά και μετά από σκέψη. Και η ελευθερία που έχει γίνει αποδεκτή μετά από σκέψη μας κάνει να αισθανόμαστε υπεύθυνοι.
F Συνεργαζόμενοι και ανταγωνιζόμενοι
“Τα παιδιά που μαθαίνουν μέσα από συνεργασία, σε σύγκριση με τα παιδιά που μαθαίνουν μέσα από ανταγωνισμό ή μόνα τους, μαθαίνουν καλύτερα, αισθάνονται καλύτερα και τα πηγαίνουν καλύτερα με τα αλλά παιδιά.”
Alfie Kohn, Συγγραφέας
Οι έρευνες σχετικά με τους τρόπους που μαθαίνουν τα παιδιά μας δίνουν σημαντικά στοιχεία για το πώς συναναστρέφονται με υγιείς και παραγωγικούς τρόπους. Επειδή είχαμε πολλά παραδείγματα ανταγωνισμού, συμπεριλαμβα¬νομένων εκείνων της ιστορίας, του χώρου εργασίας, και του αθλητισμού υπάρχει πολύ έντονη η ανάγκη να αποκτήσουμε ικανότητες διαπραγμάτευσης και επίλυσης προβλημάτων μέσα από συνεργασία.
Όταν δίνουμε υπερβολική έμφαση στον ανταγωνισμό, χωρίζουμε την κοινωνία σε νικητές και χαμένους. Η συνεργασία και ο υγιής ανταγωνισμός, από την άλλη καταλήγουν σε καταστάσεις που όλοι βγαίνουν νικητές.
F Υπηρετώντας την ανθρωπότητα
“Το μεγαλύτερο αγαθό είναι ότι κάνουμε ο ένας για τον άλλο”
Μητέρα Τερέζα
Το να υπηρετούμε τις ανάγκες των γειτόνων μας είναι μέρος της εθνικής κληρονομιάς μας.
Με τα μοντέρνα μέσα επικοινωνίας τώρα ζούμε σ’ ένα “μεγάλο χωριό”, κατά κάποιο τρόπο. Τώρα μαθαίνουμε ποιες είναι οι ανάγκες των ανθρώπων σ’ όλον τον κόσμο.
Άτομα με υγιή αυτοεκτίμηση, επιλέγουν να βοηθούν τους άλλους και αυτό πηγάζει από την εσωτερική τους πληρότητα και τη χαρά του να είναι ζωντανοί. Μέσα από αυτή τη διαδικασία εμβαθύνουν και ενισχύουν την αυτοεκτίμησή τους.
Σημειώσεις: Δρ. Β. ΣΙΜΟΥ
Αναρτήθηκε από Efstratios Papanis στις 8:04:00 πμ http://www.blogger.com/email-post.g?blogID=2042694700967689018&postID=29860355712919972
http://www.blogger.com/post-edit.g?blogID=2042694700967689018&postID=29860355712919972
http://www.blogger.com/post-edit.g?blogID=2042694700967689018&postID=29860355712919972Ετικέτες Ο Ορισμός της αυτοεκτίμησης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου