381/2006 ΕΦ. ΠΕΙΡ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΑΤΟΣ

381/2006 ΕΦ ΠΕΙΡ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΑΤΟΣ

ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΝΟΜΟΣ (INTRACOM IT SERVICES)

381/2006 ΕΦ ΠΕΙΡ (416636)

(ΠΕΙΡΝΟΜ 2006/416) Επιμέλεια τέκνου - Αφαίρεση από μητέρα και ανάθεση σε τρίτον. Κατά το άρθρο 1533 παρ. 1 και 3 ΑΚ η αφαίρεση του συνόλου της επιμέλειας του προσώπου του τέκνου από τη μητέρα και η ανάθεσή της σε τρίτον, κατά προτίμηση σε συγγενικό πρόσωπο, διατάσσεται από το δικαστήριο, όταν κριθεί απ΄ αυτό ότι άλλα μέτρα δεν επαρκούν για να αποτρέψουν τον κίνδυνο της σωματικής, πνευματικής ή ψυχικής υγείας του τέκνου και ύστερα από έλεγχο του ήθους, των βιοτικών συνθηκών και γενικά της καταλληλότητάς του, στηριζόμενο υποχρεωτικά σε βεβαίωση της κοινωνικής υπηρεσίας. Εάν η έκθεση αυτή δεν υποβληθεί εμπρόθεσμα το Δικαστήριο δικάζει χωρίς έκθεση σύμφωνα με το άρθρο 19 παρ. 4 εδ. β΄ του Ν. 2521/1997. Η περίληψη ελήφθη από το περιοδικό "Πειραϊκή Νομολογία εκδόσεως Δ.Σ. Πειραιώς".

 
Εφετείο Πειραιώς 381/2006

Πρόεδρος : Γεώργιος Γεωργάτος Εισηγήτρια: Μαρία Ταγκαλάκη Δικηγόροι : Νικόλαος Φακατσέλης, Εφη Μίχου

Η υπό κρίση έφεση κατά της υπ`αριθμ. 1756/2005 οριστικής αποφάσεως του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, η οποία εκδόθηκε κατά την διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (αρθρ. 121 ΕισΝΑΚ, 739 επ. ΚΠολΔ}, έχει ασκηθεί νομότυπα και εμπρόθεσμα από την δεύτερη των καθ`ων η αίτηση, που ηττήθηκε πρωτόδικα, αφού κατατέθηκε στη γραμματεία του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου την 19.5.2005 και η προσβαλλόμενη απόφαση είχε επιδοθεί στην εκκαλούσα την 21.4.2005, όπως προκύπτει από την κατ` αρθρ. 139 παρ. 3 ΚΠολΔ σημείωση της δικαστικής επιμελήτριας Αικατερίνης Αγγελοπούλου επί του επιδοθέντος και προσκομιζομένου αντιγράφου της {αρθρ. 495, 518, 591 παρ. 1 ΚΠολΔ}. Πρέπει, επομένως, να γίνει τυπικά δεκτή και να ερευνηθεί ως προς το παραδεκτό και βάσιμο των λόγων της, κατά την ίδια ως άνω διαδικασία {αρθρ. 533 παρ. 1 ΚΠολΔ}.

Με την από 26.5.2004 αίτηση {αρ. κατ. 4421/2004} της .... κατά Ι} του .... και 2} της ...., η αιτούσα ζήτησε να αφαιρεθεί από τους καθ`ων η αίτηση, η άσκηση της επιμέλειας του εκτός γάμου ανηλίκου τέκνου τους, το οποίο έχει αναγνωρίσει εκούσια ο πρώτος των καθ`ων η αίτηση, γιατί η δεύτερη των καθ`ων η αίτηση παραβαίνει τα καθήκοντα που της επιβάλλει το λειτούργημα της και να ανατεθεί στην ίδια. Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο εξέδωκε ερήμην του πρώτου των καθ`ων η αίτηση και αντιμωλία των λοιπών διαδίκων α}την υπ`αριθμ. 4398/2004 παρεμπίπτουσα απόφαση με την οποία διέταξε την επανάληψη της συζήτησης, προκειμένου να προσκομισθεί βεβαίωση της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας για το ήθος, τις βιοτικές συνθήκες και γενικά την καταλληλότητα της αιτούσας και β}την εκκαλούμενη απόφαση, με την οποία δέχθηκε την αίτηση ως ουσιαστικά βάσιμη, αφαίρεσε από τους καθ`ων η αίτηση την άσκηση της επιμέλειας του ανηλίκου και ανέθεσε αυτήν στην αιτούσα. Κατά της αποφάσεως αυτής παραπονείται η δεύτερη των καθ` ων η αίτηση για τους λόγους που εκθέτει στην ένδικη έφεση, οι οποίοι ανάγονται σε εσφαλμένη εφαρμογή του νόμου και κακή εκτίμηση των αποδείξεων και ζητεί την εξαφάνιση της και την απόρριψη της αίτησης.

Κατά το άρθρο 1515 παρ. 1 ΑΚ, η γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του, ανήκει στη μητέρα του και σε περίπτωση αναγνώρισης του αποκτά γονική μέριμνα και ο πατέρας, που όμως την ασκεί αν έπαψε η γονική μέριμνα της μητέρας, η αν αυτή αδυνατεί να την ασκήσει για νομικούς ή πραγματικούς λόγους. Εξάλλου, κατ` άρθρο 1532 ΑΚ, η "άσκηση" αυτή μπορεί να αφαιρεθεί ολικά ή μερικά χάριν του συμφέροντος του τέκνου, από το δικαστήριο, αν ο πατέρας ή η μητέρα παραβαίνουν τα καθήκοντα που τους επιβάλλονται από το λειτούργημα τους, έστω και ανυπαίτια ή αν ασκούν τα καθήκοντα τους καταχρηστικά ή δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σ`αυτό, έπειτα από αίτηση του άλλου γονέα, των πλησιέστερων συγγενών του τέκνου ή του Εισαγγελέα. Το Δικαστήριο μπορεί στη συνέχεια να αναθέσει την επιμέλεια του τέκνου ολικά ή μερικά σε τρίτον ή να διορίσει επίτροπο. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 1533 παρ. 1 και 3 ΑΚ, η αφαίρεση του συνόλου της επιμελείας του προσώπου του τέκνου από την μητέρα και η ανάθεση της σε τρίτον, κατά προτίμηση σε συγγενικό πρόσωπο, διατάσσεται από το δικαστήριο, όταν κριθεί απ`αυτό ότι άλλα μέτρα δεν επαρκούν για να αποτρέψουν τον κίνδυνο της σωματικής, πνευματικής ή ψυχικής υγείας του τέκνου και ύστερα από έλεγχο του ήθους, των βιοτικών συνθηκών και γενικά της καταλληλότητας του, στηριζόμενο υποχρεωτικά σε βεβαίωση της κοινωνικής υπηρεσίας. Στην περίπτωση αυτή αν η έκθεση δεν υποβληθεί εμπρόθεσμα το δικαστήριο δικάζει χωρίς έκθεση {αρθρ. 19 παρ. 4 εδ. β του Ν. 2521/1997}.

Στην προκειμένη περίπτωση στο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο δεν προσκομίσθηκε έκθεση της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας για τον έλεγχο του ήθους, των βιοτικών συνθηκών και της καταλληλότητας της αιτούσας, καίτοι διέταξε τούτο η υπ`αριθμ. 4398/2004 παρεμπίπτουσα απόφαση εκείνου. Κατόπιν αυτού το Δικαστήριο προχώρησε στην κατ`ουσίαν έρευνα της υπόθεσης χωρίς την έκθεση. Το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, επομένως, δεν έσφαλε στην εφαρμογή του νόμου, αφού η διάταξη του άρθρου 19 παρ. 4 εδ. β`του Ν. 2521/ 1997, που προαναφέρθηκε, επιτρέπει την κατ`ουσίαν έρευνα της υποθέσεως και χωρίς την έκθεση αυτή και συνεπώς ο δεύτερος λόγος της εφέσεως που υποστηρίζει τα αντίθετα πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Από την προσήκουσα εκτίμηση των ενόρκων καταθέσεων των εξετασθέντων στο ακροατήριο του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου μαρτύρων αποδείξεως και ανταποδείξεως, οι οποίες περιέχονται στα ταυτάριθμα με την εκκαλουμένη πρακτικά δημόσιας συνεδριάσεως του σε συνδυασμό προς όλα τα επικαλούμενα και νομίμως προσκομιζόμενα έγγραφα, τα οποία χρησιμεύουν και για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων {οι υπ`αριθμ. 3698/2004, 1659/2002, 7476/2002, 2528/2002, 2414/2002, 2413/2002, 2530/2002 και 2529/2002 ένορκες βεβαιώσεις ενώπιον Ειρηνοδίκου που λήφθηκαν για να χρησιμοποιηθούν σε προηγούμενες δίκες λαμβάνονται υπόψη ως δικαστικά τεκμήρια ΟλΑΠ 239/1975 Νοβ 1975.654, ΑΠ 969/1996 ΕλλΔνη 1998.824} αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά. Από την εκτός γάμου συμβίωση των καθ` ων η αίτηση γεννήθηκε στις 23.11.1993 θήλυ τέκνο, ηλικίας κατά το χρόνο ασκήσεως της αιτήσεως 10 1/2 ετών. Με την υπ`αριθμ. 15175/18.3.1994 Πράξη της Συμ/φου Πειραιώς ο πρώτος των καθ`ων η αίτηση αναγνώρισε εκουσίως την πατρότητα του τέκνου, με τη συναίνεση και της δεύτερης των καθ`ων η αίτηση και ενεγράφη τούτο στην οικογενειακή μερίδα του πρώτου των καθ`ων η αίτηση, στα δημοτολόγια του Δήμου Κερατσινίου. Μετά την αναγνώριση του ανηλίκου η γονική μέριμνα ανήκει και στους δύο γονείς, ασκείται όμως μόνο από τη δεύτερη των καθ`ων η αίτηση μητέρα. Η αιτούσα, αδελφή του πρώτου των καθ`ων η αίτηση, καθόλο το χρονικό διάστημα της εγκυμοσύνης της δεύτερης των καθ` ων η αίτηση, είχε αναλάβει αποκλειστικά τις δαπάνες της ιατρικής και φαρμακευτικής της περίθαλψης. Μετά τον τοκετό η δεύτερη των καθ` ων η αίτηση παρέμεινε επί σαράντα ημέρες στην οικία της αιτούσας και η τελευταία φρόντιζε αυτήν και το νεογέννητο τέκνο. Μετά την πάροδο των σαράντα ημερών από τη γέννηση του ανηλίκου τέκνου της, η δεύτερη των καθ`ων η αίτηση, αποχώρησε εκουσίως από την οικία της αιτούσας, δηλώνοντας αδυναμία ανάληψης και άσκησης των καθηκόντων της ως μητέρας. Εκτοτε συνέχισε να εργάζεται σε διάφορα νυχτερινά καταστήματα, όπως και πριν από τη γέννηση του ανηλίκου τέκνου της και να συμβιώνει με τον πρώτο των καθ`ων η αίτηση, αναθέτοντας την πραγματική επιμέλεια του προσώπου του ανηλίκου τέκνου της στην αιτούσα. Η αιτούσα είναι άγαμη και άτεκνη, διαθέτει ικανοποιητικά εισοδήματα ως λογίστρια και συνιδιοκτήτρια φορτηγού αυτοκινήτου δημοσίας χρήσεως, το οποίο εκμεταλλεύεται μισθώνοντας το σε εταιρίες και ασχολείται συνεχώς με την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευση της ανήλικης ανεψιάς της, την οποία περιβάλλει με στοργή και αγάπη και στην οποία έχει αφοσιωθεί πλήρως συνεπικουρούμενη από τη μητέρα της και γιαγιά της ανήλικης. Με επιμέλεια της αιτούσας, με δικές της δαπάνες και την ίδια ως ανάδοχο έγινε στις 2.4.1995 η βάπτιση του τέκνου των καθ`ων η αίτηση, το οποίο έλαβε το όνομα Μαρία, δηλαδή το όνομα της για γιάς από την πατρική γραμμή. Η δεύτερη των καθ`ων η αίτηση στις 16.5.1996 υπέγραψε ενώπιον της Συμ/φου Πειραιώς ....... το υπ`αριθμ. 17008/1996 ειδικό πληρεξούσιο, με το οποίο δήλωσε ότι για σοβαρούς προσωπικούς της λόγους και εξ αιτίας επαγγελματικών της υποχρεώσεων αδυνατεί ν`ασκεί καθ`ολοκληρία τη γονική μέριμνα της ανήλικης κόρης της και εξουσιοδότησε τον πληρεξούσιο δικηγόρο της να υποβάλει για λογαριασμό της ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου αίτηση αφαιρέσεως από την ίδια της γονικής μέριμνας και να την εκπροσωπήσει στη συζήτηση αυτής και υπέδειξε την αιτούσα ως κατάλληλο πρόσωπο για την άσκηση της γονικής μέριμνας, η οποία και την ασκούσε αποκλειστικά από τη γέννηση της κόρης της. Του αυτού περιεχομένου δήλωση του πρώτου των καθ`ων η αίτηση περιλαμβάνεται στο υπ`αριθμ. 18012/ 10.7.1997 ειδικό πληρεξούσιο της Συμ/φου που προαναφέρθηκε. Παραπλάνηση της δεύτερης των καθ`ων η αίτηση από την αιτούσα ως προς την υπογραφή και το περιεχόμενο της δήλωσης που περιλαμβάνεται στο ειδικό πληρεξούσιο δεν επιβεβαιώθηκε κατ`ουσίαν. Στη συνέχεια και σε εκτέλεση των εντολών που αναφέρονται στα προαναφερθέντα ειδικά πληρεξούσια κατατέθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο στις 21.1.1998 στο Μονομελές Πρωτοδικείο Πειραιώς αίτηση των καθ` ων η αίτηση περί αφαιρέσεως από αυτούς της άσκησης της γονικής μέριμνας και ανάθεσης αυτής στην αιτούσα. Κατά το χρονικό διάστημα από τη γέννηση του ανηλίκου τέκνου μέχρι το 2002 η δεύτερη των καθ`ων η αίτηση δεν επέδειξε το επιβαλλόμενο ενδιαφέρον για το ανήλικο τέκνο της ώστε να αναπτυχθούν μεταξύ τους τα συναισθήματα εκείνα που θα στήριζαν τη σχέση μητέρας και τέκνου και θα οδηγούσαν στην ομαλή επικοινωνία τους. Αρχές του 2002 διασπάσθηκε η συμβίωση των καθ ων η αίτηση και έκτοτε ο πρώτος των καθ ων η αίτηση συγκατοικεί με την αιτούσα, την κόρη του και τη μητέρα του στο Κερατσίνι. Με την υπ`αριθμ. κατ. 855/11.2.2002 αίτηση της προς το Μονομελές Πρωτοδικείο Πειραιώς, η δεύτερη των καθ`ων ζήτησε από την αιτούσα να της αποδώσει την επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου της και από τον πρώτο των καθ`ων η αίτηση να της καταβάλει για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου προσωρινή διατροφή. Η αίτηση αυτή απορρίφθηκε για έλλειψη κατεπείγοντος {επείγουσας περίπτωσης ή επικειμένου κινδύνου} με την 3441/2002 απόφαση του δικαστηρίου εκείνου. Επί της αιτήσεως αφαιρέσεως της γονικής μέριμνας που προαναφέρθηκε εκδόθηκε κατ`αρχήν η υπ`αριθμ. 3181/2002 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς, η οποία διέταξε την αυτο πρόσωπη εμφάνιση των αιτούντων. Σε μεταγενέστερα ορισθείσα συζήτηση ο πρώτος των καθ` ων η αίτηση δεν εμφανίσθηκε στο δικαστήριο και η δεύτερη των καθ`ων δήλωσε ότι δεν συναινεί στην αφαίρεση της γονικής μέριμνας και η αίτηση απορρίφθηκε με την 3767/2003 απόφαση του δικαστηρίου εκείνου. Τέλος με την υπ`αριθμ. 2303/2004 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς ρυθμίστηκε προσωρινά το δικαίωμα επικοινωνίας της δεύτερης των καθ`ων η αίτηση με το ανήλικο τέκνο της. Περαιτέρω αποδείχθηκε ότι η αιτούσα επέδειξε αμέριστη στοργή και αγάπη για το ανήλικο και φροντίζει αυτό σαν να είναι δικό της παιδί, αναπληρώντας επιτυχώς την έλλειψη της μητρικής στοργής, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό, ώστε να τη βλέπει σαν πραγμα τική μητέρα. Κατά το χρόνο άσκησης της αιτήσεως το ανήλικο τέκνο φοιτού σε στην πέμπτη τάξη δημοτικού του ιδιωτικού σχολείου με άριστες επι δόσεις στα μαθήματα, είχε ομαλή σωματική, πνευματική και ψυχική ανάπτυξη, αφού μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον γεμάτο από αγάπη και στοργή. Μεταξύ άλλων παρακολουθεί εντός και εκτός του σχολείου μαθήματα αγγλικών, γαλλικών και πιάνου, επιδεικνύοντας παράλληλα και εξαίρετη διαγωγή. Η ωριμότητα του ανηλίκου συμπορεύε ται πλήρως με την ηλικία του. Γνωρίζει τα πάντα για τη φυσική του μητέρα, καθώς και για τη συγγενική σχέση που τη συνδέει με τους διαδίκους. Αντιλαμ βάνεται καλά την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί γύρω από αυτήν και είναι σε θέση να έχει λογική άποψη για ορισμένο θέμα, όπως είναι το συμφέρον του και να συμπεριφέρεται ανάλογα. Εχει άρρηκτο ψυχικό και συναισθηματικό δεσμό με την αιτούσα και επιδεικνύει άρνηση στο να βλέπει τη μητέρα του. Η τελευταία δεν επέδειξε το επιβαλλόμενο ενδιαφέρον για το ανήλικο και δεν επεδίωξε από τη νηπιακή ηλικία του τέκνου της, να βρίσκεται, όσον το δυνατόν, κοντά ο`αυτό, δείχνοντας αγάπη και στοργή, ώστε να αναπτυχθεί μεταξύ τους εκείνος ο ψυχικός δεσμός που θα επέτρεπε την ομαλή επικοινωνία τους και τη συμβίωση τους στην αυτή στέγη, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος για τη σωματική, πνευματική και ψυχική υγεία του ανηλίκου. Η παράλειψη άσκησης από τη δεύτερη των καθ` ων η αίτηση, επί δέκα περίπου έτη των καθηκόντων που της επιβάλλει το λειτούργημα της για την επιμέλεια του τέκνου της, συνιστά μορφή κακής άσκησης της γονικής μέριμνας.

Με τα αποδειχθέντα αυτά πραγματικά περιστατικά, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, η δεύτερη των καθ ων η αίτηση δεν είναι σε θέση να ασκήσει την επιμέλεια του ανηλίκου τέκνου της, χωρίς να υπάρξει κίνδυνος βλάβης, που είναι σαφώς ορατός και θα επέλθει, στη σωματική, ψυχική και πνευματική υγεία του. Το αληθινό συμφέρον του ανηλίκου επιβάλλει να ανατεθεί η άσκηση της επιμέλειας αυτού στην αιτούσα, η οποία παρέχει τα εχέγγυα για τη σωστή ανατροφή, επίβλεψη, εκπαίδευση και εν γένει ομαλή ψυχοσωματική του ανάπτυξη και είναι η πλέον κατάλληλη και ικανή να προσφέρει σ`αυτό ορθή διαπαιδαγώγηση. Κατ`ακολουθίαν των ανωτέρω, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο που δέχθηκε την αίτηση ως ουσιαστικά βάσιμη, ορθά εκτίμησε τις αποδείξεις και εφήρμοσε το νόμο, τα δε αντίθετα που υποστηρίζονται με τους υπόλοιπους λόγους της έφεσης είναι αβάσιμα και πρέπει να απορριφθούν, καθώς και η έφεση στο σύνολο της. Τα δικαστικά έξοδα της εφεσίβλητου του παρόντα βαθμού δικαιοδοσίας πρέπει να επιβληθούν σε βάρος της εκκαλούσας {αρθρ. 106, 176, 183, 191 παρ. 1 ΚΠολΔ}.

Ν.Β